Φανταστείτε ότι συνομιλείτε με έναν φίλο σε ένα πολυσύχναστο καφέ. Ο θόρυβος από τα πιάτα και οι φωνές γύρω σας καθιστούν δύσκολη τη συγκέντρωση στη συζήτηση. Ίσως νομίζετε ότι χρειάζεστε ακουστικό βαρηκοΐας, ωστόσο νέα ευρήματα δείχνουν ότι το πρόβλημα μπορεί να σχετίζεται περισσότερο με τον τρόπο που ο εγκέφαλος επεξεργάζεται τον ήχο παρά με τα αυτιά σας.

Διαβάστε ακόμη: Η εξυπνάδα είναι κληρονομική; 

Το πείραμα

Για να ελέγξουν την υπόθεση, οι ερευνητές στρατολόγησαν άτομα με αυτισμό και με εμβρυϊκό αλκοολικό σύνδρομο, μία ομάδα σωματικών, ψυχολογικών και νευρολογικών προβλημάτων που προκαλούνται από την κατανάλωση αλκοόλ κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Και οι δύο ομάδες είναι γνωστό ότι αντιμετωπίζουν δυσκολίες σε θορυβώδη περιβάλλοντα παρά τη φυσιολογική τους ακοή. Η συμμετοχή νευροδιαφορετικών ατόμων επέτρεψε επίσης την κάλυψη ευρύτερου φάσματος δείκτη νοημοσύνης, προσφέροντας πιο αξιόπιστη σύγκριση από ό,τι θα επέτρεπε μια αμιγώς νευροτυπική ομάδα.

Συγκεκριμένα, στη μελέτη συμμετείχαν 12 άτομα με αυτισμό, 10 με εμβρυϊκό αλκοολικό σύνδρομο και 27 νευροτυπικά άτομα αντίστοιχης ηλικίας και φύλου, ηλικίας 13 έως 47 ετών. Όλοι υποβλήθηκαν αρχικά σε ακοολογικό έλεγχο για επιβεβαίωση φυσιολογικής ακοής και κατόπιν συμμετείχαν σε υπολογιστικό πείραμα ακρόασης.

Κατά τη διάρκεια του πειράματος, οι συμμετέχοντες άκουγαν τη φωνή ενός κύριου ομιλητή ενώ ταυτόχρονα δύο άλλοι μιλούσαν στο παρασκήνιο. Ο στόχος ήταν να εστιάσουν στον κύριο ομιλητή, ο οποίος ήταν πάντα άνδρας, αγνοώντας τις υπόλοιπες φωνές. Κάθε φωνή έδινε μια σύντομη εντολή με κωδική λέξη, χρώμα και αριθμό (π.χ. «Έτοιμος, Αετός, πήγαινε στο πράσινο πέντε τώρα»). Οι συμμετέχοντες έπρεπε να επιλέξουν το σωστό χρωματισμένο και αριθμημένο κουτί, καθώς ο θόρυβος των υπολοίπων φωνών αυξανόταν σταδιακά.

Στη συνέχεια, υποβλήθηκαν σε τυποποιημένα τεστ νοημοσύνης για τη μέτρηση λεκτικής και μη λεκτικής ικανότητας, καθώς και αντιληπτικού συλλογισμού. Τα αποτελέσματα συγκρίθηκαν με την απόδοσή τους στην ακουστική δοκιμασία.

Διαβάστε ακόμη: 8 καθημερινές συνήθειες που δεν φανταζόσασταν ότι αυξάνουν το σάκχαρο 

Τα ευρήματα

Τα δεδομένα αποκάλυψαν ξεκάθαρη συσχέτιση μεταξύ δείκτη νοημοσύνης και ικανότητας κατανόησης της ομιλίας. «Διαπιστώσαμε στατιστικά σημαντική σχέση μεταξύ άμεσα αξιολογημένης νοημοσύνης και αντίληψης λόγου σε περιβάλλον με πολλαπλούς ομιλητές», ανέφεραν οι ερευνητές. «Η νοημοσύνη συσχετίστηκε σημαντικά με τα ακουστικά κατώφλια κατανόησης σε όλες τις ομάδες.»

«Για να ακούσουμε αποτελεσματικά σε ένα θορυβώδες περιβάλλον, χρειάζεται να διαχωρίσουμε τα ακουστικά ρεύματα, να επιλέξουμε σε ποιον ομιλητή θα εστιάσουμε και να καταστείλουμε τους ανταγωνιστικούς ήχους», εξήγησε ηΒοnnie Lau από το UW Virginia Merrill Bloedel Hearing Research Center, επικεφαλής της έρευνας. «Έπειτα, απαιτείται γλωσσική επεξεργασία — αναγνώριση φωνημάτων, συλλαβών και λέξεων. Προστίθενται και οι σημασιολογικές και κοινωνικές πτυχές: τα χαμόγελα, οι εκφράσεις, οι κινήσεις. Όλα αυτά αυξάνουν το γνωστικό φορτίο της επικοινωνίας σε θορυβώδεις συνθήκες.»

Η μελέτη καταρρίπτει τη διαδεδομένη παρανόηση ότι όποιος δυσκολεύεται να ακούσει πάσχει κατ’ ανάγκη από περιφερική απώλεια ακοής. «Δεν χρειάζεται να έχετε απώλεια ακοής για να δυσκολεύεστε να ακούσετε σε ένα εστιατόριο ή σε οποιοδήποτε άλλο απαιτητικό ακουστικά περιβάλλον», τόνισε η Lau.

Η Lau σημείωσε επίσης ότι το μικρό μέγεθος δείγματος (λιγότεροι από 50 συμμετέχοντες) καθιστά αναγκαία την επανάληψη της μελέτης σε μεγαλύτερους πληθυσμούς. Παρ’ όλα αυτά, τα δεδομένα δείχνουν ότι η νοημοσύνη αποτελεί έναν από τους παράγοντες που επηρεάζουν την αποτελεσματικότητα της ακρόασης σε πολύπλοκα ηχητικά περιβάλλοντα, όπως σε αίθουσες διδασκαλίας ή κοινωνικές συναθροίσεις.

Photo credit: iStock