Το έντερο σας δεν είναι απλώς ένα όργανο για την πέψη. Είναι ένας ολόκληρος μικρόκοσμος, ένα οικοσύστημα από βακτήρια, μύκητες και ζυμομύκητες που συνεργάζονται για να διατηρούν την υγεία σας. Το λεγόμενο μικροβίωμα του εντέρου ρυθμίζει την πέψη, επηρεάζει το ανοσοποιητικό και συνδέεται ακόμη και με τη διάθεση ή τη γνωστική λειτουργία. Όταν όμως αυτή η εύθραυστη ισορροπία διαταράσσεται, μπορεί να οδηγήσει σε χρόνιες παθήσεις όπως παχυσαρκία, διαβήτη τύπου 2, φλεγμονώδη νοσήματα του εντέρου, καρδιαγγειακά προβλήματα ή ακόμη και άγχος.

Είναι γνωστό πως τα αντιβιοτικά επηρεάζουν το μικροβίωμα, καταστρέφοντας όχι μόνο τα επιβλαβή, αλλά και τα ωφέλιμα βακτήρια. Μια νέα έρευνα όμως, δημοσιευμένη στο περιοδικό mSystems της Αμερικανικής Εταιρείας Μικροβιολογίας, αποκαλύπτει ότι και άλλες κοινές φαρμακευτικές ουσίες μπορούν να έχουν μακροχρόνια επίδραση στο έντερο, ακόμη και για χρόνια μετά τη διακοπή τους.

Τα φάρμακα που αλλάζουν το μικροβίωμα του εντέρου

Οι ερευνητές ανέλυσαν δεδομένα από 2.509 ενήλικες του εσθονικού βιοτράπεζου και μελέτησαν τη σύνθεση του εντερικού τους μικροβιώματος μέσω δειγμάτων κοπράνων. Κατέγραψαν, επίσης, τη φαρμακευτική αγωγή που λάμβαναν οι συμμετέχοντες τα τελευταία πέντε χρόνια.

Από τα 186 φάρμακα που εξετάστηκαν, τα 167 φάνηκαν να επηρεάζουν τη μικροβιακή ισορροπία, ενώ 78 παρουσίασαν μακροχρόνιες επιδράσεις. Οι πιο χαρακτηριστικές κατηγορίες ήταν:

  • Αντιβιοτικά, που σκοτώνουν τα βακτήρια ή εμποδίζουν τον πολλαπλασιασμό τους.
  • Αντικαταθλιπτικά, που αυξάνουν τους νευροδιαβιβαστές του εγκεφάλου.
  • Αντιψυχωσικά, για τη θεραπεία παθήσεων όπως η σχιζοφρένεια.
  • Β-αναστολείς, για υπέρταση και καρδιαγγειακά προβλήματα.
  • Biguanides, όπως η μετφορμίνη για τον διαβήτη τύπου 2.
  • Αναστολείς αντλίας πρωτονίων (PPIs), που μειώνουν το στομαχικό οξύ.
  • Βενζοδιαζεπίνες, φάρμακα κατά του άγχους και των διαταραχών ύπνου.

Οι μεγαλύτερες επιπτώσεις

Τα φάρμακα που φάνηκαν να έχουν τη μεγαλύτερη και πιο παρατεταμένη επίδραση στο μικροβίωμα ήταν τα αντιβιοτικά, οι β-αναστολείς, οι βενζοδιαζεπίνες, τα γλυκοκορτικοειδή, οι PPIs, τα αντικαταθλιπτικά και η μετφορμίνη. Όσο περισσότερο καιρό οι συμμετέχοντες λάμβαναν φάρμακα, και όσο περισσότερα διαφορετικά φάρμακα συνδύαζαν, τόσο εντονότερες ήταν οι μεταβολές στη μικροβιακή τους σύνθεση.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον είχε η παρατήρηση ότι ακόμη και μέσα στην ίδια κατηγορία, τα φάρμακα δεν επιδρούν με τον ίδιο τρόπο. Για παράδειγμα, η αλπραζολάμη (Xanax) επηρέαζε πολύ περισσότερο το μικροβίωμα σε σχέση με τη διαζεπάμη (Valium). Σύμφωνα με τους ερευνητές, τέτοιες διαφορές μπορεί να βοηθήσουν τους γιατρούς να επιλέγουν φάρμακα με μικρότερη επίδραση στο έντερο, όταν αυτό είναι εφικτό.

Γιατί συμβαίνει αυτό;

Τα φάρμακα επιδρούν με διαφορετικούς μηχανισμούς. Τα αντικαταθλιπτικά, οι β-αναστολείς και οι βενζοδιαζεπίνες επηρεάζουν την κινητικότητα του εντέρου, επιβραδύνοντας τη διέλευση των τροφών και κατ’ επέκταση αλλάζοντας το περιβάλλον όπου αναπτύσσονται τα βακτήρια.

Οι PPIs, από την άλλη, μειώνουν το στομαχικό οξύ, το οποίο αποτελεί φυσικό φραγμό ενάντια στην υπερβολική ανάπτυξη βακτηρίων. Οι βενζοδιαζεπίνες μπορεί επίσης να αλλάζουν τις διατροφικές συνήθειες, γεγονός που επηρεάζει άμεσα τη σύσταση του μικροβιώματος.

Πώς να προστατεύσετε το έντερό σας

Φυσικά, δεν πρέπει να διακόπτετε ή να τροποποιείτε τη φαρμακευτική σας αγωγή χωρίς τη συμβουλή του γιατρού σας. Ωστόσο, μπορείτε να προστατεύσετε το μικροβίωμά σας ακολουθώντας μερικές απλές οδηγίες:

  • Λαμβάνετε φάρμακα μόνο όταν είναι απαραίτητα και για όσο διάστημα χρειάζεται.
  • Συζητήστε με τον γιατρό σας αν λαμβάνετε PPIs ή βενζοδιαζεπίνες για μεγάλο διάστημα, ίσως χρειάζεται σταδιακή μείωση ή εναλλακτική θεραπεία.
  • Εμπλουτίστε τη διατροφή σας με φυτικές ίνες, φρούτα, λαχανικά και προϊόντα ολικής άλεσης.
  • Περιορίστε τα λιπαρά, τα επεξεργασμένα τρόφιμα, το κόκκινο και επεξεργασμένο κρέας.
  • Κινείστε καθημερινά. Η άσκηση συμβάλλει στη βελτίωση της μικροβιακής ισορροπίας.

Το έντερό σας είναι ένας ζωντανός οργανισμός μέσα σας. Φροντίζοντάς το, στηρίζετε την άμυνά σας, τη διάθεσή σας και τη συνολική ευεξία σας. Και, όπως δείχνουν τα νέα δεδομένα, αξίζει να λαμβάνετε υπόψη σας και το πώς τα φάρμακα που παίρνετε επηρεάζουν αυτόν τον «αόρατο σύμμαχο» της υγείας σας.

Photo credit: Istock