Οι όροι «ψυχοπαθής» και «κοινωνιοπαθής» χρησιμοποιούνται συχνά σαν να πρόκειται για συνώνυμα, αλλά η ψυχολογία μας δείχνει ότι πρόκειται για δύο εντελώς διαφορετικούς τύπους επικίνδυνων προσωπικοτήτων.

Διαβάστε ακόμη: Γιατί εξακολουθούμε να απατάμε ακόμα και όταν οι ανοιχτές σχέσεις είναι μια επιλογή

Και οι δύο χαρακτηρίζονται από την πλήρη αδιαφορία για τα συναισθήματα των άλλων, τους νόμους και τις βασικές κοινωνικές νόρμες. Σπάνια νιώθουν ενοχές ή μεταμέλεια και μερικές φορές εμφανίζουν ακόμα και βίαιες τάσεις. Παρ’ όλα αυτά, οι θεμελιώδεις διαφορές τους είναι σημαντικές, ειδικά αν υποψιάζεστε ότι ίσως έχετε κάποιον τέτοιο άνθρωπο στη ζωή σας. Ας δούμε λοιπόν επτά τρόπους για να ξεχωρίσετε έναν ψυχοπαθή από έναν κοινωνιοπαθή και γιατί ίσως χρειαστεί να επανεξετάσετε τη σχέση σας μαζί τους.

Διαβάστε ακόμη: 4 φράσεις που καταστρέφουν τις σχέσεις

1. Φύση έναντι ανατροφής

Η κύρια διαφορά ανάμεσα στους δύο αυτούς τύπους αφορά τον τρόπο που δημιουργήθηκαν. Οι κοινωνιοπαθείς είναι αποτέλεσμα ανατροφής. Ένα παιδί που έχει υποστεί κακοποίηση ή άλλες τραυματικές εμπειρίες στην παιδική ηλικία μπορεί να εξελιχθεί σε κοινωνιοπαθή, όπως ο χαρακτήρας του Τζόκερ στο «Batman».

Αντίθετα, οι ψυχοπαθείς γεννιούνται με ελαττωματική νευρική δομή. Το τμήμα του εγκεφάλου που ελέγχει τον παρορμητικό έλεγχο και τα συναισθήματα είναι υποανάπτυκτο, πράγμα που σημαίνει ότι ο ψυχοπαθής έχει έμφυτη τάση για τέτοιες συμπεριφορές. Με άλλα λόγια, ένας ψυχοπαθής είναι γεννημένος έτσι, ενώ ένας κοινωνιοπαθής έχει διαμορφωθεί από τις συνθήκες της ζωής του.

2. Συναισθηματική σταθερότητα

Παρά το γεγονός ότι και οι δύο τύποι μπορεί να εμφανίζουν αντικοινωνική συμπεριφορά, η συναισθηματική σταθερότητα τους ξεχωρίζει. Οι κοινωνιοπαθείς είναι εκρηκτικοί και ανήσυχοι. Θυμώνουν εύκολα και δυσκολεύονται να κρύψουν τα συναισθήματά τους, κατηγορώντας τους άλλους για τα δικά τους προβλήματα. Έχουν έντονη παρορμητικότητα και λίγη υπομονή.

Αντιθέτως, οι ψυχοπαθείς εμφανίζονται ψύχραιμοι, ήρεμοι και συγκροτημένοι. Η ηρεμία τους μπορεί να φαίνεται σχεδόν απόλυτη, σαν να βρίσκονται μόνιμα υπό την επίδραση χαλαρωτικών φαρμάκων. Αυτό τους επιτρέπει να χειρίζονται τις καταστάσεις με ψυχρή λογική, χωρίς να επηρεάζονται από τα συναισθήματα των άλλων.

3. Ικανότητα σύνδεσης με τους άλλους

Και οι δύο δυσκολεύονται να δημιουργήσουν υγιείς σχέσεις, αλλά για διαφορετικούς λόγους. Οι κοινωνιοπαθείς μπορεί να καταλάβουν κάπως τα συναισθήματα των άλλων και να δείξουν περιορισμένη ενσυναίσθηση, ενώ οι ψυχοπαθείς είναι εντελώς ανίκανοι να νιώσουν ενοχές ή μεταμέλεια. Μάλιστα, μελέτες δείχνουν ότι όταν παρακολουθούν βίαιες σκηνές, οι ψυχοπαθείς μπορεί να νιώθουν πιο ήρεμοι, αντίθετα με τους υπόλοιπους ανθρώπους που ενοχλούνται ή αναστατώνονται.

4. Επιλογές καριέρας και επιτυχία

Οι κοινωνιοπαθείς δυσκολεύονται να διατηρήσουν μια σταθερή δουλειά, κάτι που συνδέεται με την ανατροφής τους και την παρορμητική τους φύση. Οι ψυχοπαθείς, αντίθετα, συχνά είναι ιδιαίτερα ευφυείς και μπορούν να χτίσουν επιτυχημένες καριέρες. Είναι ειδικοί στη χειραγώγηση και μπορούν να φαίνονται γοητευτικοί και συμπαθητικοί, ενώ παράλληλα μιμούνται τα συναισθήματα των άλλων χωρίς να τα βιώνουν πραγματικά.

5. Εγκληματική συμπεριφορά

Και οι δύο τύποι μπορεί να εμπλέκονται σε παράνομες δραστηριότητες, αλλά διαφέρουν στα κίνητρα και στις μεθόδους τους. Οι κοινωνιοπαθείς είναι απρόβλεπτοι και παρορμητικοί, και αν και η βία δεν είναι συχνή, μπορεί να συμβεί. Οι ψυχοπαθείς, αντίθετα, σχεδιάζουν προσεκτικά τις ενέργειές τους, καθιστώντας δύσκολη την αποκάλυψή τους. Ακόμα και αν δεν είναι βίαιοι, συχνά εμπλέκονται σε απάτες ή ξέπλυμα χρήματος.

6. Σχέσεις και προσκόλληση

Οι κοινωνιοπαθείς μπορούν να έχουν σχέσεις, όσο κακές και αν είναι. Καθώς η συμπεριφορά τους δεν είναι έμφυτη αλλά στηρίζεται στη μάθηση, μπορούν να αισθανθούν επαρκή ενσυναίσθηση ώστε να κατανοήσουν τους άλλους. Οι ψυχοπαθείς όμως δημιουργούν σχέσεις με βάση το τι μπορούν να αποκομίσουν. Αν οι φίλοι ή οι συνεργάτες ενός ψυχοπαθούς χρησιμοποιούνται μόνο για προσωπικό όφελος, αυτό αποτελεί ξεκάθαρο προειδοποιητικό σημάδι.

7. Εξωτερική εμφάνιση και γοητεία

Η επιφανειακή γοητεία κρύβει διαφορετικές ψυχολογικές πραγματικότητες. Οι κοινωνιοπαθείς μπορεί να είναι ατημέλητοι, με ελαττώματα στη συμπεριφορά και την εμφάνιση, εύκολα εκνευρισμένοι και ανοργάνωτοι. Οι ψυχοπαθείς, αντιθέτως, είναι αψεγάδιαστοι, γοητευτικοί και ευγενικοί στην επικοινωνία τους, όπως δείχνει και ο χαρακτήρας του Patrick Bateman στην ταινία American Psycho.

Η κατανόηση αυτών των διαφορών μπορεί να σας προστατεύσει από επικίνδυνες σχέσεις ή καταστάσεις. Αν παρατηρήσετε συμπεριφορές που ταιριάζουν περισσότερο με τα χαρακτηριστικά ενός ψυχοπαθούς ή κοινωνιοπαθούς, είναι σημαντικό να προσέξετε τα όρια σας και να διαχειριστείτε τη σχέση σας με προσοχή. Η γνώση είναι το πρώτο βήμα για την ασφάλεια και την ψυχική σας ηρεμία.

Photo credit: Istock