Δόντια που πέφτουν. Ένας ψυχοπαθής που σας κυνηγά. Αιώρηση στον ουρανό. Για πολλούς από εμάς, τα όνειρα μάς μεταφέρουν σε έναν σουρεαλιστικό κόσμο όπου η λογική δεν έχει καμία σχέση. Μερικοί από εμάς μπορεί ακόμη και να ανυπομονούμε να κοιμηθούμε για να δούμε κάποιο αγαπημένο όνειρο.

Τι συμβαίνει όμως με τους ανθρώπους που δεν θυμούνται τα όνειρά τους; Είναι δυνατόν ο εγκέφαλος να σταματήσει να παράγει όνειρα; Και θα μπορούσε κάτι να μην πάει καλά στον εγκέφαλο όσων αναφέρουν ότι δεν ονειρεύονται ποτέ;

Διαβάστε ακόμη: 10 συμβουλές για να φτάσετε στα 100

Όλοι ονειρεύονται;

Ναι, σχεδόν όλοι ονειρεύονται. Μάλιστα, τα όνειρα μπορεί να βοηθήσουν στην επίλυση προβλημάτων, στην εδραίωση της μνήμης και στη συναισθηματική ρύθμιση. Αλλά θυμούνται όλοι τα όνειρα τους; Ενώ οι περισσότεροι από εμάς θυμόμαστε περίπου ένα ή δύο όνειρα την εβδομάδα, μερικοί άνθρωποι αναφέρουν ότι δεν θυμούνται κανένα όνειρο.

Ανάμεσά μας υπάρχουν κάποιοι που λένε ότι δεν ονειρεύονται ποτέ. Ένα μικρό υποσύνολο του πληθυσμού – περίπου ένας στους 250 ανθρώπους – αναφέρει ότι δεν θυμάται ούτε ένα όνειρο στη ζωή του, όπως διαπίστωσε μελέτη το 2015.

Οι νευροεπιστήμονες που ειδικεύονται στην έρευνα ύπνου και ονείρων πιστεύουν ότι το όνειρο “είναι ένα από τα τελευταία σύνορα στην κατανόηση του ανθρώπινου νου”.

Και η μάθηση για την ανάκληση των ονείρων – το γιατί και το πώς μιας ανάμνησης ονείρου – μπορεί να βοηθήσει τους επιστήμονες να λύσουν μερικά από τα μυστήρια του ονειρικού νου. Οι επιστήμονες έχουν αποκαλύψει μια σειρά από ενδιαφέροντα στοιχεία που φαίνεται να διαχωρίζουν αυτούς που θυμούνται με εκείνους που σπάνια ή ποτέ δεν θυμούνται τα όνειρά τους.

Διαβάστε ακόμη: Μαύροι κύκλοι | Μπορώ να αντιστρέψω την κατάσταση;

Γιατί θυμόμαστε τα όνειρά μας;

Κατά γενικό κανόνα τα όνειρα ξεθωριάζουν γρήγορα. Όταν ξυπνάμε, η κωδικοποίηση της μνήμης είναι ιδιαίτερα εύθραυστη. Ο σκληρός ήχος ενός ξυπνητηριού είναι συχνά αρκετός για να μας αποσπάσει την προσοχή, εμποδίζοντας τις αναμνήσεις των ονείρων να καταγραφούν στη μακροπρόθεσμη μνήμη μας.

Αλλά για κάποιο λόγο, μερικοί από εμάς θυμόμαστε τα όνειρα μας περισσότερο από άλλους. Και ενώ η επιστήμη έχει ακόμα πολύ δρόμο να διανύσει στην κατανόηση της ανάκλησης των ονείρων, φαίνεται ότι οι διαφορές του εγκεφάλου, τα ατομικά χαρακτηριστικά και οι πτυχές που σχετίζονται με τα όνειρα παίζουν ρόλο.

Για παράδειγμα, υπάρχουν κάποιες διαφορές στην προσωπικότητα, σύμφωνα με την εργασία του πρωτοπόρου ερευνητή ονείρων Michael Schredl, ο οποίος έχει χρησιμοποιήσει μεθόδους τεστ προσωπικότητας για να κατανοήσει πώς χαρακτηριστικά όπως ο νευρωτισμός ή η κοινωνικότητα επηρεάζουν την ανάκληση των ονείρων. Για παράδειγμα αυτοί που θυμούνται τα όνειρά τους τείνουν να είναι πιο αγχωμένοι, αλλά είναι επίσης πιο ανοιχτοί σε εμπειρίες και πιο δημιουργικοί.

Η ιδέα είναι ότι ορισμένες πτυχές της καθημερινότητάς μας μπορεί να επηρεάσουν τα όνειρα μας. Και η προσωπικότητα επηρεάζει τη στάση ενός ατόμου στα όνειρα γενικά. Κάποιος που τείνει να είναι πιο λογικός και αναλυτικός, όπως ένας μηχανικός, ίσως δεν σκεφτόταν το όνειρό του. Και δεν είναι τυχαίο ότι όσοι ενδιαφέρονται περισσότερο για τα όνειρά τους μπορούν να τα θυμούνται συχνότερα.

Οι παράγοντες που μας βοηθούν να θυμόμαστε τα όνειρα

Όταν ξυπνάμε μετά από ένα όνειρο, είναι φυσικό να αναρωτιόμαστε τι το έκανε τόσο “ζωντανό”. Ποιοι παράγοντες επηρεάζουν την ικανότητά μας να θυμόμαστε τα όνειρά μας; Η επιστήμη έχει αρχίσει να αποκαλύπτει τα μυστικά της μνήμης των ονείρων, συνδέοντας τα με τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας, την εγκεφαλική λειτουργία και την κοινωνική προετοιμασία.

Χαρακτηριστικά προσωπικότητας και τρόπου ζωής

Ένας θετικός τρόπος ζωής φαίνεται να ενισχύει την ανάκληση των ονείρων. Η αίσθηση ελέγχου, η λιγότερη περιέργεια σε μη διαπροσωπικά ζητήματα και η αυτοπεποίθηση δημιουργούν ένα περιβάλλον όπου η μνήμη των ονείρων ανθίζει.

Η ισχυρή οπτική μνήμη και η δημιουργικότητα παίζουν επίσης σημαντικό ρόλο. Άτομα με αυτές τις ικανότητες ανακαλούν τις εικόνες των ονείρων πιο συχνά. Επιπλέον, οι γνωστικές δεξιότητες, όπως η αντίληψη, η μάθηση και η μνήμη, συνδέονται άμεσα με την ικανότητα ανάκλησης των ονείρων.

Η στάση μας απέναντι στα όνειρα είναι επίσης καθοριστική. Η εκτίμηση των ονείρων ως σημαντικών εμπειριών και η θετική στάση απέναντί τους ενισχύουν την ανάκληση, καθώς καλλιεργούν το ενδιαφέρον και το κίνητρο για να τα θυμόμαστε.

Φύλο και ηλικία

Είναι γνωστό ότι οι γυναίκες, κατά μέσο όρο, θυμούνται τα όνειρά τους πιο συχνά από τους άνδρες. Ενώ οι γυναίκες τείνουν να έχουν μεγαλύτερη δραστηριότητα στο προεπιλεγμένο δίκτυο λειτουργίας του εγκεφάλου, αυτό συνδέεται περισσότερο με την κοινωνική προετοιμασία.

Στην παιδική ηλικία, δεν υπάρχουν διαφορές μεταξύ αγοριών και κοριτσιών στην ανάκληση των ονείρων. Ωστόσο, στην εφηβεία, τα κορίτσια αναφέρουν ότι θυμούνται περισσότερα όνειρα. Αυτό πιθανόν οφείλεται στο γεγονός ότι οι γυναίκες ενθαρρύνονται περισσότερο να μιλούν για τα συναισθήματά τους.

Η ικανότητα ανάκλησης των ονείρων τείνει να μειώνεται με την ηλικία. Καθώς μεγαλώνουμε, τα πρότυπα ύπνου μας αλλάζουν. Ο βαθύς ύπνος μειώνεται, αλλά ο ύπνος REM, όπου συμβαίνουν τα πιο αξέχαστα όνειρα, παραμένει σχετικά σταθερός. Ωστόσο, οι καθημερινές πιέσεις και το άγχος τείνουν να επισκιάζουν τον ονειρικό μας κόσμο.

Εγκεφαλική συνδεσιμότητα και ανάκληση ονείρων

Οι διαφορές μεταξύ αυτών που θυμούνται και αυτών που δεν θυμούνται τα όνειρά τους συνδέονται με διαφορές στην εγκεφαλική λειτουργία. Το προεπιλεγμένο δίκτυο λειτουργίας του εγκεφάλου, που ενεργοποιείται κατά τη διάρκεια του ύπνου, επιτρέπει στο μυαλό μας να περιπλανηθεί. Στον εγκέφαλο αυτών που θυμούνται, αυτό το δίκτυο είναι πιο ενεργό και διασυνδεδεμένο, ενισχύοντας την ανάκληση των ονείρων.

Η τάση να βλέπει κάποιος όνειρα συνδέεται με την ανάκληση των ονείρων ενώ όσοι θυμούνται τα όνειρα τους τείνουν να ξυπνούν πιο συχνά τη νύχτα, κάτι που βοηθά στην κωδικοποίηση των ονείρων στη μακροπρόθεσμη μνήμη.

Η αντίδραση του εγκεφάλου στους ήχους κατά τη διάρκεια του ύπνου συνδέεται επίσης με την ανάκληση των ονείρων. Η δραστηριότητα στον κροταφοβρεγματικό κόμβο, ένα κέντρο επεξεργασίας πληροφοριών στον εγκέφαλο, διαφέρει σε αυτούς που θυμούνται τα όνειρα τους και σε αυτούς που δεν τα θυμούνται.

Η φαιά και η λευκή ουσία

Η λευκή ουσία, και όχι η φαιά ουσία, φαίνεται να παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στην ανάκληση των ονείρων. Άτομα που θυμούνται συχνά τα όνειρά τους έχουν μεγαλύτερη αφθονία λευκής ουσίας στον μεσαίο προμετωπιαίο φλοιό, μια περιοχή που σχετίζεται με την επεξεργασία πληροφοριών που αφορούν τον εαυτό.

Η λευκή ουσία δεν βοηθά μόνο στην ανάκληση των ονείρων, αλλά και στη δημιουργία τους. Άτομα με σπάνιες εγκεφαλικές βλάβες στη λευκή ουσία του μεσαίου προμετωπιαίου φλοιού σταματούν να ονειρεύονται. Το ερώτημα παραμένει αν αυτά τα άτομα σταματούν απλώς να θυμούνται τα όνειρά τους ή αν η διαδικασία του ονείρου σταματά εντελώς.

Γιατί δεν ονειρεύομαι πια;

Δύο αλλαγές στον τρόπο ζωής που θα μπορούσαν να επηρεάσουν το γιατί μπορεί να μην ονειρεύεστε πια σχετίζονται με τον ύπνο REM και οποιεσδήποτε ουσίες μπορεί να λαμβάνετε.

Ένας καλός νυχτερινός ύπνος δεν είναι μόνο καλός για την υγεία σας, είναι επίσης καλός για τη διατήρηση των αναμνήσεων των ονείρων. Οι άνθρωποι που δεν βλέπουν όνειρα τείνουν να στερούνται τον ύπνο. Ενώ ονειρευόμαστε όλη τη νύχτα, είναι πιο εύκολο για εμάς να θυμόμαστε όνειρα που συνέβησαν κατά τη διάρκεια του σταδίου του ύπνου REM. Και όσοι δεν κοιμούνται καλά μπορεί να χάσουν τον ύπνο REM.

Ορισμένες ουσίες επίσης επηρεάζουν την ικανότητά σας να θυμάστε τα όνειρα. Οι άνθρωποι που καταναλώνουν αλκοόλ και κάνναβημπορεί να ξεχνούν τα όνειρα, καθώς αυτές οι ουσίες είναι γνωστό ότι καταστέλλουν τον πλούσιο σε όνειρα ύπνο REM.

Πώς να θυμάστε τα όνειρά σας

Το να θυμάστε τα όνειρά σας είναι απλό: εξασκηθείτε. Εάν προσπαθείτε να θυμάστε τα όνειρά σας, τελικά θα το κάνετε. Το να κρατάτε ένα ημερολόγιο ονείρων μπορεί να αυξήσει τη συχνότητα ανάκλησης των ονείρων.

Αλλά αν εξακολουθείτε να πιστεύετε ότι δεν ονειρεύεστε, κάντε το εξής τεστ: ρυθμίστε ένα ξυπνητήρι να χτυπά ανά μία ώρα όλη τη νύχτα. Κάθε φορά που ξυπνάτε, ρωτήστε τον εαυτό σας αν ονειρευόσασταν και στη συνέχεια γράψτε το. Οι πιθανότητες είναι ότι θα διαπιστώσετε τελικά πως ονειρεύεστε. Και εσείς.