Ζούμε στην εποχή της αντίστροφης παρακολούθησης (sousveillance). Ο όρος δημιουργήθηκε το 2006 για να περιγράψει το φαινόμενο όπου κάποιος μπορεί να σας παρακολουθεί (αντί π.χ. να παρακολουθεί το κράτος εσάς). Σήμερα, μετά την εκρηκτική άνοδο των social media, η αντίστροφη παρακολούθηση έχει ενσωματωθεί τόσο βαθιά στην καθημερινότητά μας, που μετά βίας αντιλαμβανόμαστε ότι συμβαίνει.

Διαβάστε ακόμη: Γάμος από απόσταση: 20 συμβουλές για να πετύχει

Όλοι γνωρίζουμε πλέον υπερβολικά πολλά ο ένας για τον άλλον, καθώς μοιραζόμαστε τεράστιες ποσότητες δεδομένων και προσωπικών πληροφοριών στο Διαδίκτυο: τις κοινωνικές μας ζωές στο Instagram, τις πολιτικές μας απόψεις στο X, τις running διαδρομές που κάνουμε στο Strava, την τοποθεσία μας σε πραγματικό χρόνο στο Find My Friends.

Το RAW ring ανήκει στην wearable technology που δημιουργήθηκε από την εφαρμογή γνωριμιών RAW σε συνεργασία με την Queens Tech. Είναι το πιο πρόσφατο από μια σειρά προϊόντων που ενθαρρύνουν την αντίστροφη παρακολούθηση. Η ιδέα είναι απλή: Αγοράζετε δύο δαχτυλίδια, ένα για εσάς, ένα για τον σύντροφό σας. Το δαχτυλίδι μπορεί να παρακολουθεί τους καρδιακούς σας παλμούς μέσω βιοαισθητήρων που καταγράφουν ζωτικά σημεία, να ανιχνεύει αλλαγές στη διάθεσή σας μέσω “συναισθηματικής τεχνητής νοημοσύνης” και να συγχρονίζει τη διάθεσή σας και την ενέργειά σας με τον σύντροφό σας σε πραγματικό χρόνο.

Εσείς και ο σύντροφός σας έχετε πρόσβαση ο ένας στα δεδομένα του άλλου, ώστε να «παραμένετε συνδεδεμένοι με τρόπους που ξεπερνούν τις λέξεις». Έτσι, η πλήρης αποκάλυψη γίνεται ο νέος κανόνας, και η παρακολούθηση, εκδήλωση οικειότητας. Ίσως, όμως, ήρθε η ώρα να θυμηθούμε ότι η πραγματική οικειότητα δεν απαιτεί εποπτεία.

Διαβάστε ακόμη: 4 φράσεις που καταστρέφουν τις σχέσεις

Ψηφιακή αγάπη ή απόλυτος έλεγχος;

Σύμφωνα με έρευνα του 2023, το 88% της γενιάς Z είναι πρόθυμο να μοιραστεί προσωπικά δεδομένα με εταιρείες social media, ποσοστό 20% υψηλότερο από τις παλαιότερες γενιές.
Όμως η παρακολούθηση του συντρόφου, είτε μέσω φυσικής παρουσίας είτε μέσω τεχνολογικών μέσων (όπως έλεγχος τηλεφώνου, social media, GPS και wearable συσκευές), έχει αποδειχθεί ότι είναι μια επιζήμια πρακτική σύμφωνα με ψυχολογικές έρευνες.
Η συνεχής επιτήρηση αλλάζει τον τρόπο που σχετιζόμαστε μεταξύ μας. Δημιουργεί προβλήματα στις σχέσεις—οι εφαρμογές κοινής χρήσης τοποθεσίας, για παράδειγμα, αποκαλύπτουν αθώα ψέματα, ενισχύουν τον φόβο της απώλειας (FOMO) και επιτρέπουν ανεπιθύμητες ή αβάσιμες εικασίες σχετικά με το ποιος κοιμάται με ποιον. Αλλά μπορεί να υπάρχουν και βαθύτερες απώλειες που προέρχονται από τη διαδεδομένη ηθική αντίληψη ότι είναι λάθος να έχουμε μυστικά και ότι είναι λάθος να υπάρχουν περιοχές της ζωής μας που δεν μετατρέπονται σε δεδομένα. Ποια προβλήματα επιφέρει η παρακολούθηση:

1. Μείωση της εμπιστοσύνης

Έρευνες δείχνουν ότι η εμπιστοσύνη είναι βασικό στοιχείο μιας υγιούς σχέσης. Η παρακολούθηση στέλνει το μήνυμα ότι ο ένας σύντροφος δεν εμπιστεύεται τον άλλον, κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε έναν φαύλο κύκλο υποψίας και άγχους. Οι μελέτες στον τομέα της διαπροσωπικής εμπιστοσύνης δείχνουν ότι η συνεχής αμφισβήτηση του άλλου αυξάνει τις πιθανότητες να δημιουργηθεί απόσταση και αποξένωση.

2. Ενίσχυση της ανασφάλειας και του άγχους

Μελέτες υποστηρίζουν ότι οι άνθρωποι που έχουν έντονο φόβο εγκατάλειψης ή χαμηλή αυτοεκτίμηση είναι πιο πιθανό να παρακολουθούν τον σύντροφό τους. Ωστόσο, αντί να μειώσει την ανασφάλεια, αυτή η συμπεριφορά την ενισχύει, καθώς κάθε νέα πληροφορία μπορεί να ερμηνευτεί αρνητικά, ακόμα και αν δεν υπάρχει πραγματικός λόγος ανησυχίας.

Το δαχτυλίδι επίσης μπορεί να εντείνει τις ανασφάλειες και τη ζήλια σε μια σχέση. Φανταστείτε το εξής: Είστε στη δουλειά, βλέπετε έναν χαριτωμένο σκύλο στον δρόμο και νιώθετε χαρούμενοι. Ο/η σύντροφός σας, όμως, βλέπει αυτήν την ξαφνική αλλαγή στη διάθεσή σας μέσω του RAW ring. Αν είναι καχύποπτος/η, μπορεί να υποθέσει ότι η ευτυχία σας προήλθε από κάτι πιο ύποπτο, όπως μια μυστική συνάντηση με έναν εραστή.

3. Δημιουργία τοξικού φαύλου κύκλου

Η παρακολούθηση είναι μια μορφή ελέγχου που μπορεί να οδηγήσει σε ψυχολογική καταπίεση. Έρευνες στην κοινωνική ψυχολογία δείχνουν ότι όταν ένας άνθρωπος νιώθει ότι ελέγχεται διαρκώς, μπορεί να αναπτύξει αντιδραστική συμπεριφορά, να αποστασιοποιηθεί συναισθηματικά ή, ακόμα, και να αρχίσει να αποκρύπτει πληροφορίες.

4. Πρόβλεψη μελλοντικών συγκρούσεων και διάλυσης

Μελέτες καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι η παρακολούθηση του συντρόφου μας είναι δείκτης προβληματικής σχέσης. Οι άνθρωποι που καταφεύγουν σε αυτήν τη συμπεριφορά έχουν υψηλότερα ποσοστά ζήλιας και έλλειψης επικοινωνίας, παράγοντες που αυξάνουν την πιθανότητα χωρισμού.

5. Παραβίαση της ιδιωτικότητας και ηθικά ζητήματα

Από ηθική και νομική σκοπιά, η παρακολούθηση παραβιάζει το δικαίωμα στην ιδιωτικότητα. Έρευνες στον τομέα της ηθικής της τεχνολογίας δείχνουν ότι η παραβίαση της ιδιωτικότητας σε μια σχέση μπορεί να δημιουργήσει ένα αίσθημα προδοσίας, ακόμα και αν αρχικά γίνεται «καλόπιστα».

Η επικίνδυνη πλευρά της παρακολούθησης

Όσο η αντίστροφη παρακολούθηση γίνεται όλο και πιο συνηθισμένη, τόσο πιο σημαντικό είναι να αντισταθούμε στην ανάγκη να κατασκοπεύουμε συνεχώς ο ένας τον άλλον μέσω της τεχνολογίας. Δεν χρειάζεται να γνωρίζετε πώς αλλάζει η διάθεση του συντρόφου σας κάθε στιγμή της ημέρας. Και δεν θα πρέπει να το θέλετε. Εμπιστοσύνη σημαίνει να αποδεχτούμε πως δεν μπορούμε να διαβάσουμε το μυαλό του άλλου και να επιλέξουμε να τον εμπιστευόμαστε.

Στην ακραία περίπτωση, ένα δαχτυλίδι παρακολούθησης θα μπορούσε να γίνει εργαλείο κακοποίησης. Αν και αυτό ακούγεται υπερβολικό, υπάρχουν ήδη καταγεγραμμένες περιπτώσεις όπου κακοποιητές χρησιμοποιούν τεχνολογία εντοπισμού για να παρακολουθούν και να ελέγχουν τους συντρόφους τους.

Μπορεί να μας φαίνεται αποδεκτή η ψηφιακή επιτήρηση, ως γλώσσα της αγάπης. Όμως θα κανονικοποιήσουμε και θα ηθικοποιήσουμε την ψηφιακή κατασκοπεία, επειδή απλώς δεν εμπιστευόμαστε τον άλλον;