Νίκος Εγγονόπουλος: Όταν η ποίηση συνάντησε τη μόδα
Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης επιχειρούμε μία αναδρομή στη λιγότερο γνωστή σχέση του ποιητή Νίκου Εγγονόπουλου: αυτή με τη μόδα.
Όλοι γνωρίζουμε το Νίκο Εγγονόπουλο ως υπερρεαλιστή ποιητή, βασικό εκπρόσωπο της γενιάς του ’30. Λίγοι γνωρίζουν την ενασχόλησή του με τη ζωγραφική. Ελάχιστοι όμως γνωρίζουν τη σχέση του με τη μόδα.
Δείτε ακόμη: Η Ιsabelle Huppert κατακτά και την Αθήνα
Ο Νίκος Εγγονόπουλος υπήρξε καταξιωμένος σκηνογράφος αλλά και ενδυματολόγος. Εκτός από τα σκηνικά, σχεδίασε και τα κοστούμια για παραστάσεις του Εθνικού Θεάτρου (Καποδίστριας, Ο καλόκαρδος γκρινιάρης) και του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος (Ιππόλυτος, Λυιστράτη). Επιπλέον σχεδίασε τα σκηνικά και τα κουστούμια για τις παραστάσεις Κόρη, Μορφές μιας γυναίκας, Μήδεια και Ριγκ και Τρομπέττα του «Ελληνικού Χοροδράματος» της Ραλλούς Μάνου καθώς και για τις παραστάσεις Ίων και Προμηθέας Δεσμώτης του «Θυμελικού Θιάσου» του Λίνου Καρζή.
Παράλληλα τα σχέδιά του κόσμησαν τη σειρά λευκωμάτων μόδας “La Mode Grecque”, που κυκλοφόρησε από το Υφυπουργείο Τύπου και Τουρισμού λίγο πριν το ξέσπασμα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου σε 3 γλώσσες, με στόχο να προβάλει την “εθνική” μόδα στο εξωτερικό. Οι εικονογραφήσεις έφεραν την υπογραφή του ζωγράφου, Ν.Ε., και απεικόνιζαν τις νικητήριες δημιουργίες του αντίστοιχου εθνικού διαγωνισμού – κυρίως από τον σχεδιαστή της εποχής, Γιάννη Ευαγγελίδη.
Ο ίδιος ο Εγγονόπουλος γράφει: «Το να ακολουθεί κανείς τα καπρίτσια, ακόμα και τα πιο μάταια της στιγμής, αυτό είναι η Μόδα, δεν είναι έτσι; Εντούτοις, μέσα σε δύο εκατονταετίες, αυτό γίνεται Ιστορία. Η Μόδα είναι ο πιστός αντικατοπτρισμός μιας εποχής. Και σ’αυτό έχει πλεονέκτημα έναντι των άλλων, των “μείζονων” Τεχνών.» και συνεχίζει: «Η Μόδα πρέπει να ακολουθεί τις διεθνείς οδηγίες, εμπνεόμενη συγχρόνως από την παράδοση της χώρας. Θα είναι διεθνής στις γενικές γραμμές της, αλλά στις λεπτομέρειες, δηλαδή στον χαρακτήρα της, θα είναι αυστηρά εθνική».
Δείτε ακόμη: Careless people: Aπομνημονεύματα που το Meta δεν θέλει να διαβάσετε
Ποιος ήταν ο Νίκος Εγγονόπουλος
Ο Νίκος Εγγονόπουλος (1907 – 1985) θεωρείται ένας από τους εκπροσώπους της γενιάς των ποιητών του ’30, ενώ αποτέλεσε και έναν από τους βασικούς εκφραστές του υπερρεαλιστικού κινήματος στην Ελλάδα. Επιπλέον υπήρξε καθηγητής του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, ζωγράφος και σκηνογράφος.
Γεννήθηκε στην Αθήνα, ως δεύτερος γιος της Εριέττης και του Παναγιώτη, με καταγωγή από το Φανάρι και πέρασε τα μαθητικά του χρόνια ως εσωτερικός σε σχολείο του Παρισιού. Στην Αθήνα επέστρεψε το 1927 για να υπηρετήσει τη θητεία του, ενώ στη συνέχεια εργάστηκε ως μεταφραστής σε τράπεζα, ως γραφέας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών αλλά και ως σχεδιαστής στη Διεύθυνση Σχεδίων Πόλεων του Υπουργείου Δημοσίων Έργων.
Το 1932 γράφεται στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών και γίνεται μαθητής του Κωνσταντίνου Παρθένη. Παράλληλα φοιτά στο εργαστήριο του Φώτη Κόντογλου, μαζί με τον Γιάννη Τσαρούχη. Επίσης διορίζεται καθηγητής στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, όπου δίδαξε ζωγραφική, ιστορία της τέχνης και σκηνογραφία.
Τα πρώτα δείγματα της ζωγραφικής του παρουσιάστηκαν το 1938 στην έκθεση Τέχνη της Νεοελληνικής Παραδόσεως, απεικονίζοντας παλιά σπίτια της Δυτικής Μακεδονίας. Την ίδια χρονιά κυκλοφορεί και η πρώτη του ποιητική συλλογή με τον τίτλο Μην ομιλείτε εις τον οδηγόν, η οποία έγινε δεκτή με σφοδρές αντιδράσεις από τους κριτικούς. Μοναδικός υπερασπιστής του απέναντι στα ειρωνικά σχόλια ήταν ο επίσης υπερρεαλιστής Ανδρέας Εμπειρίκος.
Photo credit: Εθνική Πινακοθήκη
Ακολουθεί η παρουσίαση της πρώτης του ατομικής έκθεσης ζωγραφικής το 1939. Τα επόμενα χρόνια συμμετείχε σε αρκετές ομαδικές εκθέσεις, ενώ το 1954 εκπροσώπησε την Ελλάδα στην 27η Biennale της Βενετίας με συνολικά 72 έργα του.
Σχεδίασε τα σκηνικά και τα κοστούμια για περισσότερες από 14 θεατρικές παραστάσεις του ελληνικού και ξένου ρεπερτορίου.
Πίνακές του υπάρχουν στην Εθνική Πινακοθήκη, στις Δημοτικές Πινακοθήκες Αθηνών, Ρόδου, Θεσσαλονίκης, στο Μουσείο Θεάτρου στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και σε ιδιωτικές συλλογές.
Photo credit: Εθνική Πινακοθήκη
Ποιήματά του έχουν μεταφραστεί στα γαλλικά, αγγλικά, ιταλικά, ισπανικά, δανικά, πολωνικά, ουγγρικά και τη βενετική διάλεκτο, ενώ το έργο του περιλαμβάνει ακόμα μεταφράσεις, κριτικές μελέτες και δοκίμια. Στίχοι του έχουν μελοποιηθεί από το Μάνο Χατζιδάκι, τον Αργύρη Κουνάδη και τον Νίκο Μαμαγκάκη.
Τιμήθηκε με πολλά βραβεία, μεταξύ των οποίων το Πρώτο Κρατικό Βραβείο Ποίησης και το παράσημο του Χρυσού Σταυρού του Γεωργίου Α΄, ενώ το όνομά του συνδέθηκε άρρηκτα με το νησί της Ύδρας.
Το έτος 2007 ανακηρύχθηκε από τον καλλιτεχνικό κόσμο της χώρας ως «Έτος Ν. Εγγονόπουλου».
Photo credit: Εξώφυλλα του περιοδικού ”La mode Grecque” (@greek.fashion.history/Instagram)
