Η αλλαγή ώρας, που συμβαίνει δύο φορές τον χρόνο, προκαλεί διάφορες αντιδράσεις στον οργανισμό μας. Ενώ περισσότερο από το 60% των χωρών σε όλο τον κόσμο δεν αλλάζουν ώρα, οι ΗΠΑ (όχι όλες οι πολιτείες) και η Ευρώπη αλλάζουν. Ωστόσο, πολλοί άνθρωποι, ειδικά οι γιατροί ύπνου, πιστεύουν ότι έχει αρνητικό αντίκτυπο η θερινή ώρα στην υγεία. Τι επηρεάζει η αλλαγή ώρας στον οργανισμό μας;

Διαβάστε ακόμη: 8 απλές συνήθειες αυτοφροντίδας που επιβραδύνουν τη γήρανση

Πώς ξεκίνησε η αλλαγή ώρας;

Ο Benjamin Franklin επινόησε την αλλαγή ώρας το 1784, πιστεύοντας ότι το να ξυπνάμε νωρίτερα θα μείωνε τη χρήση των κεριών και θα εξοικονομούσε χρήματα. Το να αλλάζουμε τα ρολόγια μας μια ώρα μπροστά για να εκμεταλλευόμαστε το φυσικό φως κατά τους θερινούς μήνες υιοθετήθηκε επίσημα κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ως μέρος μιας παγκόσμιας προσπάθειας εξοικονόμησης ενέργειας.

Ωστόσο η θεωρία έχει ανατραπεί αφού σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύτηκε το 2017 στο International Association for Energy Economics Journal, ο φωτισμός ευθύνεται για τη μικρότερη συνολική κατανάλωση ενέργειας. Αντίθετα, η επέκταση της χρήσης των ωρών της ημέρας ενθαρρύνει τους ανθρώπους να χρησιμοποιούν περισσότερο κλιματισμό και θέρμανση.

Άλλοι υποστηρίζουν ότι το μεγάλωμα της ημέρας κατά την άνοιξη και το καλοκαίρι είναι ευεργετικό για την ψυχική υγεία όσων εργάζονται κατά τη διάρκεια της ημέρας. Αυτό, επίσης, έχει διαψευσθεί. Δεδομένα από μια μελέτη του 2020 που δημοσιεύτηκε στο PLOS υποδηλώνουν ότι η αλλαγή επιδεινώνει τις διαταραχές της διάθεσης, την κατάθλιψη, το άγχος και την κατάχρηση ουσιών.

1. Κιρκάδιος ρυθμός και ύπνος

Ο κιρκάδιος ρυθμός, γνωστός και ως «εσωτερικό ρολόι» του σώματος, είναι υπεύθυνος για τη ρύθμιση του ύπνου, της εγρήγορσης, της θερμοκρασίας του σώματος και άλλων σημαντικών λειτουργιών του οργανισμού. Η αλλαγή της ώρας επηρεάζει άμεσα αυτόν τον ρυθμό, προκαλώντας έναν «μπερδεμένο» κύκλο, τουλάχιστον για μερικές ημέρες. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε αϋπνία, κόπωση ή γενική αίσθηση «εκτός ρυθμού».

Συγκεκριμένα, κατά τη μετάβαση στη θερινή ώρα, χάνουμε μία ώρα ύπνου, κάτι που μπορεί να προκαλέσει προσωρινές διαταραχές στον ύπνο και αυξημένη κόπωση κατά τη διάρκεια της ημέρας. Αντίθετα, η μετάβαση στη χειμερινή ώρα συνήθως προσφέρει μία επιπλέον ώρα ύπνου, αν και ο οργανισμός χρειάζεται χρόνο για να προσαρμοστεί.

Διαβάστε ακόμη: Χάστε λίπος και ξεχάστε το για πάντα, σύμφωνα με το Harvard

2. Καρδιοαγγειακή υγεία

Η αλλαγή ώρας έχει επίσης μελετηθεί για τις επιπτώσεις της στην καρδιοαγγειακή υγεία. Ερευνητικά δεδομένα δείχνουν ότι οι πρώτες ημέρες μετά την αλλαγή της ώρας, ειδικά στη μετάβαση στη θερινή ώρα, μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο καρδιακών επεισοδίων, όπως το έμφραγμα του μυοκαρδίου. Αυτό οφείλεται κυρίως στην ξαφνική διαταραχή του ύπνου και της βιολογικής ροής του οργανισμού, καθώς και στο αυξημένο άγχος που συνοδεύει αυτή τη μετάβαση.

Η αύξηση της πίεσης του αίματος και η επιβράδυνση της ανάκαμψης μετά την αλλαγή του ύπνου μπορεί να οδηγήσει σε μεγαλύτερη επιβάρυνση για την καρδιά και τα αιμοφόρα αγγεία. Ωστόσο, με την πάροδο του χρόνου, οι περισσότεροι άνθρωποι προσαρμόζονται και η ανησυχία αυτή εκλείπει.

3. Ψυχολογικές επιπτώσεις

Η αλλαγή ώρας δεν επηρεάζει μόνο το σώμα, αλλά και τη διάθεση και την ψυχολογία μας. Η διαταραχή στον ύπνο προκαλεί αυξημένα επίπεδα άγχους, αποδιοργάνωση και νευρικότητα, γεγονός που επηρεάζει την καθημερινότητα και την παραγωγικότητα. Για πολλά άτομα, η αλλαγή της ώρας σημαίνει και μια «ψυχική προσαρμογή», καθώς χρειάζεται χρόνος για να συνηθίσουν το νέο πρόγραμμα και τον τρόπο ζωής που το συνοδεύει.

Οι περισσότεροι αισθάνονται πιο κουρασμένοι και αποδιοργανωμένοι τις πρώτες ημέρες μετά την αλλαγή της ώρας, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένα επίπεδα άγχους και δυσφορίας. Ταυτόχρονα, κάποιες μελέτες έχουν δείξει ότι η αλλαγή στη θερινή ώρα μπορεί να προκαλέσει μεγαλύτερη ένταση και αναστάτωση, επειδή η φυσική φωτεινότητα και η νυχτερινή διάρκεια της ημέρας αλλάζουν, κάτι που προκαλεί και διαταραχές στη διάθεση και την ψυχική υγεία.

4. Επιδράσεις στη διατροφή και τη σωματική υγεία

Η αλλαγή ώρας μπορεί επίσης να έχει αντίκτυπο στη διατροφή και την ευεξία του οργανισμού. Η συνήθεια να τρώμε σε συγκεκριμένες ώρες συνδέεται άμεσα με τον κιρκάδιο ρυθμό, και η ξαφνική αλλαγή στις ώρες του φαγητού ή της άσκησης μπορεί να προκαλέσει γαστρεντερικές ενοχλήσεις, όπως καούρες ή δυσπεψία.

Επιπλέον, η αλλαγή της ώρας συνήθως συνοδεύεται από μειωμένη σωματική δραστηριότητα λόγω της αλλαγής της φωτεινότητας και της διάρκειας της ημέρας. Πολλοί νιώθουν πιο νωθροί ή αργούν να ξεκινήσουν τις δραστηριότητές τους το πρωί, κάτι που ενδέχεται να επηρεάσει τη γενική τους φυσική κατάσταση.
Η αλλαγή ώρας σε θερινή έχει μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στην υγεία. Μελέτες δείχνουν ότι συνδέεται με:

  • Κατάθλιψη
  • Επιβράδυνση του μεταβολισμού
  • Αύξηση βάρους
  • Πονοκεφάλους

Πώς να προσαρμοστείτε

Αν και οι περισσότερες αντιδράσεις είναι προσωρινές και ο οργανισμός συνήθως προσαρμόζεται με το χρόνο, η επίδραση της αλλαγής ώρας μπορεί να προκαλέσει δυσφορία, κόπωση και άλλα προβλήματα υγείας. Για το λόγο αυτό, είναι σημαντικό να λαμβάνονται μέτρα προσαρμογής και να αντιμετωπίζονται τα συμπτώματα με υπομονή και κατάλληλες στρατηγικές. Για να περιορίσετε τις αρνητικές επιπτώσεις της αλλαγής της ώρας, ακολουθήστε τρεις βασικές στρατηγικές προσαρμογής:

  1. Σταδιακή προσαρμογή: Για να προετοιμάσετε τον οργανισμό σας για τη νέα ώρα, ξεκινήστε μια σταδιακή ρύθμιση του ύπνου και της διατροφής σας, αλλάζοντας τις ώρες ύπνου και γευμάτων 10-15 λεπτά νωρίτερα.
  2. Φυσικό φως: Η έκθεση στο φυσικό φως κατά τη διάρκεια της ημέρας βοηθά στην προσαρμογή του οργανισμού στον κιρκάδιο ρυθμό.
  3. Ποιοτικός ύπνος: Η δημιουργία μιας σταθερής ρουτίνας ύπνου και η αποφυγή του μπλε φωτός που εκμπέμπουν οι οθόνες πριν τον ύπνο συμβάλλουν στη βελτίωση της ποιότητας του ύπνου.

Photo credit: Istock