Στα 20 μπορούσατε να φάτε οτιδήποτε -και μένατε στα κιλά σας. Όσο μεγαλώνετε, η ζυγαριά ανεβαίνει ακόμα και στην υποψία πως πρόκειται να φάτε γλυκό. Πιθανώς κατηγορείτε, μάλλον μηχανικά, τον αργό μεταβολισμό για τη δυσκολία στην απώλεια βάρους και τα περιττά κιλά. Όμως αυτό δεν είναι απολύτως ακριβές.

Η επιβράδυνσή του είναι μεν ένας από τους βασικούς λόγους για το βάρος που βάζετε μετά τα 40 – κυρίως οι γυναίκες και ειδικά στην περιφέρεια. Όμως δεν αποτελεί τη μοναδική απάντηση στο πρόβλημα των κιλών. Επιπλέον, αρκετές παρανοήσεις σχετικά με το πώς λειτουργεί ο μεταβολισμός θολώνουν ακόμα περισσότερο το τοπίο.

Μπορείτε να διαβάσετε επίσης: Πώς να χάσετε λίπος και να το ξεχάσετε για πάντα, σύμφωνα με το Harvard

Πώς δουλεύει ο μεταβολισμός

Για να ελέγξετε τη συσσώρευση βάρους, είναι θεμελιώδες να καταλάβετε πώς ακριβώς δουλεύει ο μεταβολισμός. Είναι αυτός που προσδιορίζει τον αριθμό των θερμίδων που «καίτε» κάθε στιγμή, ακόμα και τις ώρες που ξεκουράζεστε ή κοιμάστε. Είναι, πρακτικά, η μηχανή του σώματος, η οποία χρειάζεται διαρκώς καύσιμα (στην προκειμένη περίπτωση, θερμίδες) για να εκτελέσει τις λειτουργίες της. Μάλιστα, το πιο εντυπωσιακό στοιχείο που οι περισσότεροι αγνοούμε, είναι πως το σώμα καίει τις περισσότερες θερμίδες όσο είναι σε κατάσταση ανάπαυσης.

Στην πραγματικότητα, ο βασικός μεταβολισμός -δηλαδή ο αριθμός των θερμίδων που χρειάζεται το σώμα μόνο για τις βασικές λειτουργίες (αναπνοή, διατήρηση καρδιακού ρυθμού κ.α.), αντιπροσωπεύει το 60-75% του μεταβολισμού. Από το υπόλοιπο ποσοστό, περισσότερο από το μισό πάει στο φαγητό (κατανάλωση, πέψη, επεξεργασία τροφής) και μόλις το 10-15% στη δραστηριότητα κάθε είδους (περπάτημα, άσκηση κλπ).

Οι παράγοντες που επηρεάζουν τη λειτουργία του μεταβολισμού

Υπάρχουν αρκετοί παράγοντες που επηρεάζουν το πόσο αποτελεσματικός θα είναι, τελικά, ο μεταβολισμός. Κάποιους από αυτούς δεν μπορούμε να τους ελέγξουμε.

α. Ηλικία: όσο μεγαλώνουμε, μειώνεται η μυϊκή μας μάζα -και όσο λιγότεροι μύες, τόσο πιο αργός ο μεταβολισμός.

β. Φύλο: οι άνδρες, οι οποίοι έχουν από τη φύση τους μεγαλύτερη μυϊκή μάζα από τις γυναίκες, συνήθως έχουν ταχύτερο μεταβολισμό και η απώλεια βάρους είναι για εκείνους πιο εύκολη.

γ. Γονίδια: αρκετοί άνθρωποι έχουν την τύχη να έχουν φυσικά γρήγορο μεταβολισμό. Άλλοι, πάλι, πρέπει να κοπιάσουν για να τον επιταχύνουν.

Ωστόσο, δεν μπορούμε να κατηγορήσουμε εξ’ ολοκλήρου τα γονίδια. Σχετικές έρευνες έχουν δείξει πως με το λάθος διατροφικό πρόγραμμα, μπορεί κανείς να «ρίξει» το μεταβολισμό του ως 30%, δυσκολεύοντας την απώλεια βάρους.

Περιττά κιλά και μεταβολισμός: 4 ερωτήσεις κλειδί

1. Τα πολλά και μικρά γεύματα ενεργοποιούν τον μεταβολισμό;

Τα τακτικά γεύματα μέσα στην ημέρα είναι βοηθητικά, επειδή παρέχετε στο σώμα καύσιμα σε σταθερή βάση, ώστε να έχει ενέργεια ανά πάσα στιγμή. Ωστόσο, οι ερευνητές που μελετούν το εάν τα πολλά μικρά γεύματα είναι πιο αποτελεσματικά από ένα κλασικό πρόγραμμα 3 γευμάτων (πρωινό, μεσημεριανό, βραδινό), δεν έχουν καταλήξει σε οριστικά θετικά συμπεράσματα. Από τις έρευνες προκύπτει πως κάθε αλλαγή στο βάρος μας είναι μάλλον αποτέλεσμα του συνολικού αριθμού θερμίδων που προσλαμβάνουμε, παρά του τρόπου και του ρυθμού πρόσληψης.

Συμπέρασμα: Δεν υπάρχει επιστημονική τεκμηρίωση ότι ένα προκαθορισμένο ημερήσιο «σχήμα» γευμάτων και σνακ θα σας βοηθήσει να χάσετε βάρος. Ωστόσο, το να μην μένετε με άδειο στομάχι για ώρες και να επιλέγετε ελαφριά και ισορροπημένα γεύματα συμβάλλει ώστε το σώμα να δουλεύει καλά όλη την ημέρα.

2. Υπάρχουν φαγητά και ποτά που ενισχύουν το μεταβολισμό και συμβάλλουν στην καύση λίπους;

Κατά καιρούς, διαβάζετε πως ο καφές, το πράσινο τσάι ή τα καυτερά φαγητά μπορούν να αυξήσουν το μεταβολισμό και να συμβάλλουν στην απώλεια βάρους. Αυτό αληθεύει μεν, όμως η αύξηση που προκαλούν είναι μικρή. Τόσο μικρή, που είναι μάλλον απίθανο να προκύψει αξιοπρόσεκτη διαφορά στη ζυγαριά. Μπορείτε να τα συμπεριλάβετε στη διατροφή σας, αλλά όχι να ποντάρετε σε αυτά για να χάσετε βάρος.

Συμπέρασμα: Κανένα μεμονωμένο τρόφιμο δεν μπορεί να αλλάξει σημαντικά το μεταβολικό σας ρυθμό ή να σας απαλλάξει από τα περιττά κιλά.

3. Έχω περιττά κιλά επειδή έχω αργό μεταβολισμό;

Μάλλον το αντίθετο συμβαίνει. Οι πιο σωματώδεις έχουν συνήθως μεγαλύτερο μεταβολικό ρυθμό από τους μικρόσωμους. Αυτό συμβαίνει επειδή για κάθε κίνηση καταβάλουν περισσότερη προσπάθεια, άρα καταναλώνουν περισσότερη ενέργεια. Από την άλλη μεριά, οι αδύνατοι και σε καλή φυσική κατάσταση είναι λογικό να έχουν σχετικά ταχύτερο μεταβολισμό. Αυτό συμβαίνει επειδή έχουν αυξημένη μυϊκή μάζα, η οποία αυξάνει τον μεταβολικό ρυθμό.

Συμπέρασμα: Ένα μικρό ποσοστό ανθρώπων έχει αργό μεταβολισμό λόγω κάποιας πάθησης. Για όλους τους υπόλοιπους, το να θεωρείτε το μεταβολισμό υπαίτιο για τα περιττά κιλά είναι απλώς άρνηση. Η ευθύνη για τα κιλά και τις αυξομειώσεις τους βαραίνει τον κάθε άνθρωπο προσωπικά και τις επιλογές του -διατροφικές και τρόπου ζωής.

4. Κάποιοι άνθρωποι έχουν από τη φύση τους γρήγορο μεταβολισμό;

Κάθε άνθρωπος έχει το δικό του μεταβολικό ρυθμό, τον οποίο επηρεάζουν οι παράγοντες που προαναφέραμε. Γονίδια, ηλικία, φύλο, αλλά και σύνθεση σώματος, δηλαδή ποσοστό μυϊκής μάζας). Συνεπώς, ισχύει πως δύο άνθρωποι που θα καταναλώσουν την ίδια ποσότητα φαγητού, θα επηρεαστούν διαφορετικά από αυτήν.

Συμπέρασμα: Οι άνθρωποι με αυξημένη μυϊκή μάζα έχουν γρηγορότερο μεταβολισμό. Επίσης, τα φαινόμενα μπορεί να απατούν. Πολύ συχνά, άτομα που μοιάζουν να τρώνε ασταμάτητα και παρόλα αυτά παραμένουν αδύνατα, παίρνουν λιγότερες θερμίδες από όσες νομίζετε.

Photo credit: Envato