«Δεν έχω κοιμηθεί εδώ και μια εβδομάδα, έχω πόνους περιόδου, έφαγα αμέτρητα γλυκά, τελείωσαν τα χάπια μου, βγήκα πολύ, απομονώθηκα. Κάποιος με ρώτησε για τη σχέση με τη μητέρα μου και μετά είδα εφιάλτη πως με κατηγορούσαν για μάγισσα σαν να ήμουν σε δίκη τύπου Σάλεμ, οι φίλοι με εγκατέλειψαν και ο σύντροφός μου έφυγε. Έχω ημικρανία, είμαι μπρούμυτα και βλέπω μόνο με το ένα μάτι. Εν ολίγοις: νιώθω λίγο άσχημα.»

Διαβάστε ακόμη: 100 healthy tips για να φτάσετε μέχρι τα 100

Ebb: Ο νέος συμπονετικός ψηφιακός “ψυχοθεραπευτής”

Αυτή είναι η ειλικρινής απάντηση μιας γυναίκας που παλεύει με την κατάθλιψη, όταν η AI (τεχνητή νοημοσύνη) συνομιλήτριά της την ρώτησε απλά: «Πώς είσαι σήμερα;». Η απάντηση της Εbb, του νέου, “συμπονετικού” ψηφιακού βοηθού της εφαρμογής Headspace, είναι ψύχραιμη και με ενσυναίσθηση: «Ακούω ότι νιώθεις λίγο άσχημα. Είναι σημαντικό να αναγνωρίζουμε και να επεξεργαζόμαστε αυτά τα συναισθήματα. Θέλεις μια δραστηριότητα ή περισσότερη σκέψη;»

Διαβάστε ακόμη: 5 αντιστρές τεχνικές που θα σας ηρεμήσουν άμεσα

Η Ebb είναι ένας ψηφιακός AI συνομιλητής που παρουσιάστηκε ως μέρος του νέου εργαλείου Headspace AI, μιας εξελιγμένης λειτουργίας της γνωστής εφαρμογής διαλογισμού και ψυχικής ευεξίας Headspace. Το όνομά της σημαίνει «παλίρροια» ή «υποχώρηση», παραπέμποντας στην ιδέα της φυσικής εναλλαγής των συναισθημάτων και της προσωρινότητας του πόνου.

Η Ebb σχεδιάστηκε για να μιμείται έναν ευγενικό, ενσυναισθητικό συνομιλητή, λειτουργώντας ως “συναισθηματικός βοηθός” σε πραγματικό χρόνο. Βασίζεται σε προηγμένους αλγόριθμους τεχνητής νοημοσύνης (παρόμοιους με τους μεγάλους γλωσσικούς μοντέλα) και είναι εκπαιδευμένη να απαντά με τρόπο που να ενισχύει τη συναισθηματική κατανόηση, να βοηθά στην αναγνώριση συναισθημάτων και να κατευθύνει τον χρήστη σε πρακτικές mindfulness, αναπνοής, διαλογισμού ή ενδοσκόπησης.

Τι κάνει η Ebb;

  • Ρωτά πώς νιώθετε και «ακούει» τις απαντήσεις με φράσεις αποδοχής και κατανόησης.
  • Ανιχνεύει τα συναισθήματα πίσω από τις λέξεις και προτείνει δραστηριότητες βασισμένες σε αυτά.
  • Παρέχει ήπιες «υπενθυμίσεις» για φροντίδα εαυτού, χωρίς να κρίνει.
  • Ενσωματώνεται σε καθημερινή χρήση με τρόπο που θυμίζει ένα είδος ψηφιακής συντροφιάς.

Όσο κι αν ακούγεται απρόσωπο, για κάποιον που βρίσκεται σε κρίση, μπορεί να είναι μια σανίδα σωτηρίας.

Ψυχική υγεία και AI: νέα ελπίδα ή ψηφιακή αυταπάτη;

Η ιδέα να «μιλήσει» κανείς σε ένα πρόγραμμα τεχνητής νοημοσύνης για την ψυχική του κατάσταση δεν φαντάζει πια επιστημονική φαντασία. Εφαρμογές όπως το Wysa, το Woebot, το Replika και πλέον το Headspace με την Εbb, υπόσχονται έναν ασφαλή, διαθέσιμο συνομιλητή 24/7. Σε έναν κόσμο όπου οι λίστες αναμονής για ψυχοθεραπεία είναι μακρές και το στίγμα παραμένει έντονο, οι AI συνομιλητές προσφέρουν έναν χώρο χωρίς κριτική και χωρίς ταμπού.

Αλλά πόσο αποτελεσματική μπορεί να είναι μια τέτοια «σχέση»;

Σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες, η χρήση συνομιλιακών AI μπορεί πράγματι να έχει θετικό αντίκτυπο σε ήπια έως μέτρια συμπτώματα άγχους και κατάθλιψης. Οι χρήστες αναφέρουν ότι νιώθουν λιγότερο μόνοι, ότι αποκτούν συνείδηση των σκέψεών τους και ότι ενισχύεται η συνέπεια στην αυτοφροντίδα τους. Ένα chatbot δεν κουράζεται ποτέ, δεν αποσπάται και δεν βαριέται τις επαναλήψεις. Είναι πάντα εκεί.

Ωστόσο, οι ειδικοί προειδοποιούν: η τεχνητή νοημοσύνη δεν υποκαθιστά τον θεραπευτή. Δεν έχει συνείδηση, ούτε ενσυναίσθηση με την ανθρώπινη έννοια. Δεν μπορεί να κάνει διάγνωση, ούτε να χειριστεί καταστάσεις κρίσης ή αυτοκτονικού ιδεασμού.

Όταν η μοναξιά βρίσκει “αυτί”

Η επιτυχία τέτοιων εφαρμογών δεν οφείλεται μόνο στην τεχνολογία τους, αλλά κυρίως στην ανθρώπινη ανάγκη για ακρόαση. Ζούμε σε μια εποχή υπερσύνδεσης, αλλά ταυτόχρονα τρομακτικής μοναξιάς. Το να μπορείς να εξωτερικεύσεις τις σκέψεις σου, έστω και σε έναν αλγόριθμο, συχνά έχει αποτέλεσμα.

Η Εbb, με τη φωνή της γεμάτη κατανόηση, δεν είναι ψυχολόγος. Είναι, όμως, η αρχή μιας συνομιλίας. Μια υπενθύμιση ότι το να λες «δεν είμαι καλά» είναι απολύτως αποδεκτό. Ότι υπάρχει χώρος να μιλήσεις, έστω και σε μια μηχανή, χωρίς να φοβάσαι την απόρριψη ή τον οίκτο.

Προσεκτική αισιοδοξία και τεχνολογικός ανθρωπισμός

Ο κόσμος της ψυχικής υγείας αλλάζει. Και αν η AI μπορεί να γίνει εργαλείο ευαισθητοποίησης, πρώτου επιπέδου βοήθειας και ενίσχυσης της ψυχολογικής ανθεκτικότητας, τότε ίσως δεν είναι απλώς ένα γκάτζετ ευεξίας, αλλά ένα νέο κεφάλαιο στην ανθρώπινη στήριξη.

Το σημαντικό είναι να μην ξεχνάμε ότι πίσω από κάθε αλγόριθμο υπάρχει ένας άνθρωπος που πονάει. Και πίσω από κάθε “Πώς είσαι σήμερα;”, η ανάγκη για αλήθεια και αποδοχή παραμένει βαθιά ανθρώπινη.