Η σκλήρυνση κατά πλάκας (ΣΚΠ) είναι μια χρόνια φλεγμονώδης πάθηση του κεντρικού νευρικού συστήματος, η οποία προσβάλλει τον εγκέφαλο και τον νωτιαίο μυελό. Χαρακτηρίζεται από την εμφάνιση απομυελινωτικών βλαβών – των γνωστών «πλακών» – που διαταράσσουν τη φυσιολογική λειτουργία των νευρικών ινών και προκαλούν ένα εύρος νευρολογικών συμπτωμάτων, τα οποία σταδιακά μπορεί να οδηγήσουν σε αναπηρία.

«Πρόκειται για μια νόσο που εκδηλώνεται κυρίως σε νεαρούς ενήλικες, μεταξύ 20 και 40 ετών. Παρ’ όλα αυτά, τα τελευταία χρόνια βλέπουμε αυξανόμενα περιστατικά τόσο σε παιδιά όσο και σε άτομα άνω των 50 ετών», επισημαίνει ο Δρ. Δημήτρης Παπαδόπουλος, Νευρολόγος-Νευροανοσολόγος και Διευθυντής της Γ’ Νευρολογικής Κλινικής στο Metropolitan General.

Διαβάστε ακόμη: Ψηλά τακούνια: Πόσο συχνά μπορείτε να τα φοράτε χωρίς να επηρεάσετε την υγεία σας;

Πόσο συχνή είναι η Σκλήρυνση Κατά Πλάκας και πώς εκδηλώνεται;

Σε παγκόσμια κλίμακα, περισσότεροι από 2,5 εκατομμύρια άνθρωποι ζουν με τη νόσο, ενώ στην Ελλάδα ο αριθμός των ασθενών εκτιμάται πως ξεπερνά τις 20.000. Οι επιδημιολογικές μελέτες δείχνουν ότι η συχνότητα εμφάνισης νέων περιστατικών βρίσκεται σε διαρκή άνοδο, γεγονός που κατατάσσει τη ΣΚΠ ως τη δεύτερη πιο συχνή αιτία νευρολογικής αναπηρίας στις δυτικές χώρες, μετά από τους τραυματισμούς του νευρικού συστήματος.

Η συμπτωματολογία της είναι ιδιαίτερα ετερογενής, επηρεάζοντας τόσο την κινητικότητα και την αισθητικότητα, όσο και τις ψυχικές και γνωσιακές λειτουργίες. Συνήθεις εκδηλώσεις περιλαμβάνουν μυρμηκίαση (μουδιάσματα), θάμβος όρασης, μυϊκή αδυναμία, αστάθεια βάδισης, ακράτεια, διαταραχές μνήμης και συγκέντρωσης, άγχος και καταθλιπτική διάθεση.

Διαβάστε ακόμη: Γιατί κάποιοι άνθρωποι φτερνίζονται δυνατά; Η επιστήμη πίσω από το εκκωφαντικό φτέρνισμα

Ποια είναι τα αίτια της νόσου;

Παρότι τα ακριβή αίτια της σκλήρυνσης κατά πλάκας δεν έχουν πλήρως αποσαφηνιστεί, οι ερευνητές συμφωνούν ότι πρόκειται για μια πολυπαραγοντική νόσο με γενετική και περιβαλλοντική συνιστώσα. Παράγοντες όπως η λοίμωξη από τον ιό Epstein-Barr (EBV), η χαμηλή βιταμίνη D και το κάπνισμα φαίνεται να παίζουν ρόλο στην εκδήλωσή της. Το ανοσοποιητικό σύστημα, αντί να προστατεύει τον οργανισμό, επιτίθεται εσφαλμένα στο περίβλημα των νευρικών ινών (μυελίνη), προκαλώντας φλεγμονή και βλάβες.

Η θεραπευτική αντιμετώπιση σήμερα

«Στόχος της σύγχρονης θεραπείας είναι η τροποποίηση της ανοσολογικής αντίδρασης ώστε να εμποδιστεί η δημιουργία νέων βλαβών και να καθυστερηθεί η εξέλιξη της αναπηρίας», εξηγεί ο Δρ. Παπαδόπουλος. Αν και προς το παρόν δεν υπάρχει οριστική ίαση, η πρόοδος στη φαρμακευτική έρευνα έχει προσφέρει σημαντικά θεραπευτικά εργαλεία που κρατούν τη νόσο υπό έλεγχο.

Η πληθώρα διαθέσιμων θεραπειών επιτρέπει πλέον την εξατομίκευση της αγωγής ανάλογα με το προφίλ του κάθε ασθενούς, τις ανάγκες του τρόπου ζωής του, αλλά και τον οικογενειακό του προγραμματισμό.

Διαχείριση των συμπτωμάτων και της καθημερινότητας

Πέρα από τις θεραπείες που στοχεύουν στην υποκείμενη παθολογία, εξίσου σημαντική είναι και η συμπτωματική αντιμετώπιση. Φαρμακευτικά σκευάσματα, φυσιοθεραπεία και ψυχολογική υποστήριξη συμβάλλουν στην ανακούφιση συμπτωμάτων όπως η μυϊκή σπαστικότητα, η χρόνια κόπωση, η κατάθλιψη και οι διαταραχές ούρησης ή κινητικότητας.

«Οι παρεμβάσεις αυτές δεν σταματούν την πορεία της νόσου, ωστόσο βελτιώνουν ουσιαστικά την ποιότητα ζωής των ασθενών και την καθημερινή τους λειτουργικότητα», τονίζει ο νευρολόγος. Παράλληλα, μελέτες μεγάλης κλίμακας επιβεβαιώνουν ότι η έγκαιρη διάγνωση και η άμεση έναρξη θεραπείας σχετίζονται με καλύτερη πρόγνωση και καθυστέρηση στην εξέλιξη της αναπηρίας.

Οι προκλήσεις του μέλλοντος

Η επόμενη μεγάλη πρόκληση για τη θεραπεία της ΣΚΠ είναι η ανάπτυξη θεραπειών που θα προστατεύουν τα νευρικά κύτταρα από την καταστροφή (νευροπροστασία) και θα συμβάλλουν στην αναγέννηση των κατεστραμμένων ιστών (επαναμυελίνωση). Αυτό αφορά ιδιαίτερα τις προοδευτικές μορφές της νόσου, για τις οποίες σήμερα δεν διαθέτουμε επαρκείς θεραπευτικές λύσεις.

«Οι ερευνητικές προσπάθειες εντείνονται και η ελπίδα για πιο αποτελεσματικές θεραπείες στο προσεχές μέλλον είναι βάσιμη», σημειώνει ο Δρ. Παπαδόπουλος, υπογραμμίζοντας ότι η ελληνική επιστημονική κοινότητα συμμετέχει ενεργά σε αυτόν τον παγκόσμιο αγώνα για την κατανόηση και αντιμετώπιση της νόσου.

Photo credit: Istock