Η διαχείριση κάθε τοξικής σχέσης στη ζωή σας μπορεί να είναι επώδυνη και δύσκολη. Όταν όμως αυτή η τοξικότητα προέρχεται από τους ίδιους σας τους γονείς, τα πρόσωπα που υποτίθεται πως έπρεπε να σας δείξουν τι σημαίνει άνευ όρων αγάπη και προστασία, η συναισθηματική επιβάρυνση μπορεί να γίνει αφόρητη. Οι τοξικοί γονείς μπορεί να είναι λεκτικά ή σωματικά κακοποιητικοί και να επηρεάζουν βαθιά την ψυχική σας υγεία.

Διαβάστε ακόμη: Τοξική μητέρα: Πώς να την αναγνωρίσετε και να θέσετε τα όριά σας, σύμφωνα με τους ψυχολόγους

Αναγνωρίζοντας τα σημάδια και κατανοώντας πώς να διαχειριστείτε μια τέτοια σχέση, μπορείτε να σπάσετε το μοτίβο της συναισθηματικής κακοποίησης και να ξεκινήσετε μια διαδικασία θεραπείας, μια πορεία απαραίτητη για να χτίσετε μια υγιή ενήλικη ζωή.

Διαβάστε ακόμη: 4 φράσεις που καταστρέφουν τις σχέσεις

Τι σημαίνει “τοξικός γονιός”;

Ένας «τοξικός γονιός» είναι εκείνος που, μέσα από επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές, καταρρακώνει την αυτοεκτίμηση του παιδιού του, περιορίζει την αίσθηση ελευθερίας και συμβάλλει στη διαμόρφωση ενός περιβάλλοντος ανασφάλειας. Οι συμπεριφορές αυτές δεν είναι πάντα εμφανείς. Μπορεί να μην περιλαμβάνουν σωματική βία, αλλά να κρύβουν λεπτές μορφές χειραγώγησης, λεκτικής ταπείνωσης ή συναισθηματικής απαξίωσης.

Αν μεγαλώσατε με την αίσθηση πως οι ανάγκες και τα συναισθήματά σας αγνοούνταν συστηματικά, ή αν είχατε την υποχρέωση να ικανοποιείτε τις ανάγκες των γονιών σας εις βάρος των δικών σας, ίσως χρειάζεται να επανεκτιμήσετε αυτή τη σχέση μέσα από πιο κριτικό και θεραπευτικό πρίσμα.

Τύποι τοξικών γονέων: Ποιο μοτίβο αναγνωρίζετε;

Η τοξικότητα εκδηλώνεται με διαφορετικούς τρόπους, και είναι σημαντικό να κατανοήσετε ποιοι μηχανισμοί επηρεάζουν περισσότερο τη δική σας εμπειρία.

Απορριπτικός γονιός: Υποβαθμίζει τα συναισθήματά σας, σας κάνει να νιώθετε ότι δεν αξίζετε ή ότι υπερβάλλετε. Αν νιώθατε ότι δεν είχατε χώρο να εκφραστείτε χωρίς να γελοιοποιηθείτε ή να ακυρωθείτε, ίσως πρόκειται για αυτό το πρότυπο.

Υπερπροστατευτικός/ελεγκτικός γονιός: Μπορεί να μοιάζει ότι ενδιαφέρεται, όμως ουσιαστικά ελέγχει κάθε σας βήμα. Σας αποτρέπει από το να δοκιμάσετε, να αποτύχετε και τελικά να ωριμάσετε.

Ναρκισσιστικός γονιός: Περιμένει συνεχή θαυμασμό, ενώ αδυνατεί να δείξει ενσυναίσθηση. Όλες οι οικογενειακές δυναμικές περιστρέφονται γύρω του.

Παθητικός ή ελλιπής σε όρια: Δεν βάζει κανόνες, αποφεύγει τις συγκρούσεις και αφήνει το παιδί σε ένα περιβάλλον ασάφειας. Αυτό μπορεί να σας δυσκόλεψε αργότερα στη διαχείριση ορίων ή στην αποδοχή της πειθαρχίας.

23 ενδείξεις ότι έχετε μεγαλώσει με τοξικούς γονείς

    1. Αναγνωρίζετε κάποια από τα παρακάτω σημάδια;
    2. Σας κακοποιούσαν λεκτικά: Συνεχής κριτική, ειρωνεία ή επιθετικά λόγια.
    3. Σας κακοποιούσαν ψυχολογικά: Σας έκαναν να νιώθετε ανάξιοι ή ανεπαρκείς.
    4. Ασκούσαν βία: Φυσική κακοποίηση υπό τον μανδύα της «πειθαρχίας».
    5. Έβαζαν τις ανάγκες τους πάνω από τις δικές σας.
    6. Ήταν σεξουαλικά ανάρμοστοι.
    7. Ήλεγχαν κάθε σας επιλογή ή πράξη.
    8. Εφάρμοζαν υπερβολικά αυστηρές τιμωρίες.
    9. Απαιτούσαν απόλυτη υπακοή.
    10. Ζήλευαν τις σχέσεις σας με άλλους.
    11. Ήταν εγωκεντρικοί και απαιτούσαν θαυμασμό.
    12. Δεν σας στήριζαν στις επιτυχίες σας.
    13. Θίγονταν εύκολα, θεωρώντας την αντίρρηση προσβολή.
    14. Δεν σας σέβονταν: καταπατούσαν την ιδιωτικότητά σας.
    15. Παραβίαζαν τα προσωπικά σας όρια.
    16. Σας επέκριναν συνεχώς.
    17. Μοιράζονταν προσωπικά σας θέματα χωρίς συγκατάθεση.
    18. Σας ντρόπιαζαν δημοσίως ή ιδιωτικά.
    19. Δεν αναλάμβαναν ευθύνη, πάντα έφταιγε κάποιος άλλος.
    20. Χρησιμοποιούσαν χειριστικές τακτικές (π.χ. gaslighting).
    21. Σας θεωρούσαν «προέκτασή» τους, όχι αυτόνομο άτομο.
    22. Είχαν συχνά συναισθηματικά ξεσπάσματα χωρίς προφανή αιτία.
    23. Πώς επηρεάζει αυτό την ενήλικη ζωή σας;

Αν έχετε αναγνωρίσει κάποια από τα παραπάνω, ίσως έχετε ήδη βιώσει τις επιπτώσεις στην καθημερινότητά σας:

  • Χαμηλή αυτοεκτίμηση και ενοχές
  • Δυσκολία στη σύναψη ή διατήρηση υγιών σχέσεων
  • Άγχος, κατάθλιψη ή σύνδρομο μετατραυματικού στρες
  • Τάσεις αυτοτραυματισμού ή αυτοκαταστροφικής συμπεριφοράς
  • Σωματικά προβλήματα, όπως αδύναμο ανοσοποιητικό ή καρδιαγγειακά συμπτώματα
  • Μπορεί να έχετε μάθει να αμφισβητείτε τα συναισθήματά σας ή να φοβάστε την απόρριψη. Όμως η αλήθεια είναι πως δεν ευθύνεστε εσείς για την τοξικότητα των γονιών σας.

Τι μπορείτε να κάνετε;

  • Αναγνωρίστε το πρόβλημα: Το πρώτο βήμα είναι να αποδεχτείτε ότι αυτό που βιώσατε δεν ήταν «φυσιολογικό» ή «αναπόφευκτο».
  • Θέστε όρια: Μην φοβηθείτε να περιορίσετε την επαφή ή ακόμα και να απομακρυνθείτε, αν αυτό είναι απαραίτητο για την ψυχική σας υγεία.
  • Αναζητήστε βοήθεια: Η θεραπεία με ειδικούς ψυχικής υγείας μπορεί να σας βοηθήσει να επουλώσετε τις πληγές και να αποδομήσετε παγιωμένα μοτίβα σκέψης.
  • Δημιουργήστε δικό σας “σύστημα υποστήριξης”: Φίλοι, σύντροφοι, θεραπευτές, άνθρωποι που θα σας αντιμετωπίζουν με σεβασμό και αποδοχή.

Μπορείτε να θεραπευτείτε

Δεν είστε μόνοι. Πολλοί ενήλικες χρειάζονται χρόνια για να αναγνωρίσουν τη ζημιά που υπέστησαν και να αρχίσουν την πορεία προς την αποκατάσταση. Η απομάκρυνση από την τοξικότητα δεν σημαίνει ασέβεια, σημαίνει σεβασμό στον εαυτό σας. Η αγάπη δεν πονάει. Κι αν μεγαλώσατε πιστεύοντας το αντίθετο, έχετε κάθε δικαίωμα να ξαναγράψετε τη δική σας ιστορία.

Photo credit: Getty Images