Ο όρος burnout προέρχεται σημαίνει κυριολεκτικά «καίγομαι, εξαντλούμαι». Για όσους το έχουν βιώσει, η αίσθηση ότι «το φως μέσα τους χαμηλώνει», σωματικά, συναισθηματικά ή ψυχικά. Τι ακριβώς, όμως, είναι το burnout και πώς μπορεί κανείς να το ξεπεράσει;

Διαβάστε ακόμη: Άσκηση στη δουλειά: Πώς να σηκωθείτε από την καρέκλα

Τι είναι το burnout;

Πρόκειται για το αίσθημα ότι έχετε ξεπεράσει τα όριά σας και δεν βλέπετε διέξοδο. Η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (ΠΟΥ) το περιγράφει όχι απλώς ως μια συναισθηματική κατάσταση, αλλά ως σύνδρομο, αποτέλεσμα χρόνιου στρες στον χώρο εργασίας.

Διαβάστε ακόμη: Είστε πολύ καλοί στη δουλειά σας; Το κρυφό τίμημα της αξιοπιστίας

Πρόκειται για τη στιγμή που ασκείτε μια δουλειά που ίσως αγαπούσατε κάποτε, αλλά πια δεν σας προσφέρει καμία χαρά ή ικανοποίηση. Σύμφωνα με έρευνα της Deloitte, το 77% των εργαζομένων έχει βιώσει κάποια στιγμή επαγγελματική εξουθένωση. Το φαινόμενο δεν αφορά μόνο το άτομο, αλλά έχει κοινωνικές και πολιτικές διαστάσεις: μειωμένη παραγωγικότητα, προβλήματα ψυχικής υγείας, ακόμη και οικονομικές απώλειες σε εθνικό επίπεδο.

Ποιοι είναι πιο ευάλωτοι;

Οι ειδικοί διακρίνουν τέσσερις βασικούς τύπους προσωπικότητας:

  • Οι πειθαρχημένοι (Upholders): εκείνοι που επιδιώκουν να ανταποκρίνονται με συνέπεια τόσο στις δικές τους προσδοκίες όσο και σε αυτές των άλλων.
  • Οι ευσυνείδητοι (Obligers): όσοι δίνουν πάντα προτεραιότητα στις ανάγκες και απαιτήσεις των άλλων, παραμελώντας τις δικές τους.
  • Οι σκεπτικιστές (Questioners): εκείνοι που αμφισβητούν τους κανόνες και τις επιταγές των άλλων, επιλέγοντας να ενεργούν μόνο όταν κάτι τους φαίνεται λογικό και δικαιολογημένο.
  • Οι ανυπότακτοι (Rebels): όσοι αντιστέκονται αυθόρμητα σε κάθε είδους προσδοκία, τόσο των άλλων όσο και των ίδιων τους των εαυτών.

Οι ευσυνείδητοι είναι πιο επιρρεπείς στο burnout, γιατί δυσκολεύονται να θέσουν όρια. Παρόμοιο πρόβλημα αντιμετωπίζουν συχνά οι επαγγελματίες υγείας (γιατροί, νοσηλευτές) που φτάνουν στα άκρα λόγω συνεχούς προσφοράς χωρίς προσωπική φροντίδα.

5 τρόποι για να προλάβετε και να ξεπεράσετε το burnout

1. Αναγνωρίστε το πρόβλημα

Αν νιώθετε εξαντλημένοι, αναρωτηθείτε γιατί. Είναι ο φόρτος εργασίας; Η έλλειψη υποστήριξης από προϊστάμενους; Η αίσθηση ότι τίποτα δεν έχει νόημα; Μόνο αν εντοπίσετε την πραγματική αιτία, μπορείτε να αναζητήσετε λύση. Το να αποδίδετε τα πάντα στο burnout γενικά, χωρίς να ψάχνετε την πηγή, καθυστερεί την ανάρρωση.

2. Μην παραμελείτε το σώμα σας

Η έλλειψη ύπνου, η καθιστική ζωή ή η απομόνωση επιδεινώνουν την κόπωση. Ξεκινήστε με βασικά πράγματα: κοιμηθείτε επαρκώς, κινηθείτε, βγείτε έξω. Ακόμη και ένας περίπατος 20 λεπτών μπορεί να επαναφέρει την ενέργειά σας. Θυμηθείτε: το σώμα και το μυαλό σας λειτουργούν μαζί.

Μπορείτε να κάνετε και μια μικρή άσκηση ευεξίας: αξιοποιήστε τις αισθήσεις σας. Ακούστε μουσική, μυρίστε ένα αγαπημένο άρωμα, δείτε κάτι όμορφο. Αυτές οι μικρές στιγμές αισθητικής απόλαυσης μπορούν να επαναφορτίσουν το πνεύμα σας.

3. Μάθετε να λέτε «όχι»

Πολλοί εξαντλούνται γιατί δεν θέλουν να απογοητεύσουν κανέναν. Ωστόσο, το να λέτε «όχι» είναι απαραίτητο για τη διατήρηση της ισορροπίας σας.
Σκεφτείτε το έτσι: κάθε φορά που λέτε «όχι» σε κάτι, λέτε «ναι» σε κάτι άλλο που έχει πραγματική αξία για εσάς. Μπορείτε να εξασκηθείτε προετοιμάζοντας απλές, ευγενικές φράσεις, όπως:
– «Ευχαριστώ για την πρόταση, αλλά δεν μπορώ αυτή τη φορά.»
– «Θα ήθελα να βοηθήσω, όμως έχω άλλες προτεραιότητες.»
Και θυμηθείτε: δεν χρειάζεται πάντα να δικαιολογείστε. Ένα απλό «Όχι, δεν μπορώ» είναι απολύτως αποδεκτό.

4. Γίνετε πρότυπο για τους άλλους

Αν θέλετε η ομάδα ή η οικογένειά σας να σέβεται τον χρόνο ξεκούρασης, ξεκινήστε εσείς. Αν εργάζεστε ασταμάτητα, το ίδιο θα κάνουν και οι γύρω σας. Δώστε το παράδειγμα μέσα από τις πράξεις σας: πηγαίνετε για ύπνο στην ώρα σας, κάντε διαλείμματα, αποσυνδεθείτε από τα emails. Ο τρόπος ζωής σας επηρεάζει όσους σας παρατηρούν.

5. Θέστε τον εαυτό σας ως προτεραιότητα

Δεν μπορείτε να φροντίσετε κανέναν αν πρώτα δεν φροντίσετε τον εαυτό σας. Αν νιώθετε εξουθενωμένοι, επιτρέψτε στον εαυτό σας να ξεκουραστεί χωρίς ενοχές. Μπορεί αυτό να σημαίνει ένα απόγευμα στο σπίτι με την αγαπημένη σας σειρά ή λίγες μέρες άδειας χωρίς προγραμματισμό. Η ανάκτηση ενέργειας δεν είναι πολυτέλεια, είναι αναγκαία.

Η ισορροπία ως τρόπος ζωής

Το burnout δεν κάνει διακρίσεις: μπορεί να συμβεί στον πιο αφοσιωμένο επαγγελματία ή στον πιο δημιουργικό άνθρωπο. Όμως η πρόληψη είναι στο χέρι σας. Θέτοντας όρια, φροντίζοντας το σώμα και το μυαλό σας, και δίνοντας προτεραιότητα στην ξεκούραση, μπορείτε να προστατεύσετε τη «φλόγα» σας, αυτή που σας κινεί, σας εμπνέει και σας κάνει να αισθάνεστε ζωντανοί.