Το σκέφτομαι κάθε φορά που βρίσκομαι στο Λούβρο στο Παρίσι. Τι να σκέφτεται άραγε η Mona Lisa με όλους τους τουρίστες που στριμώχνονται μπροστά της, για να την δουν, να την θαυμάσουν, να την «διαβάσουν», να την αποθεώσουν, να την αποκωδικοποιήσουν, να φωτογραφηθούν μαζί της και να πουν μετά στους φίλους τους, «ήμουν κι εγώ εκεί»;

Δείτε ακόμη: Όταν η Τραβιάτα φοράει σαγιονάρες 

Κι αν τελικά αρκεί απλώς να απολαμβάνουμε τη στιγμή; Nα καταναλώνουμε τέχνη αθόρυβα, χωρίς ναρκισσιστική διάθεση; Κι όμως, όλο και περισσότερο βλέπουμε selfies σε γκαλερί και μουσεία, από επισκέπτες που μπορεί να μην είναι καν φιλότεχνοι, να μην γνωρίζουν τίποτε απολύτως για τον Da Vinci και να μην είναι σε θέση καν να προφέρουν σωστά το όνομα Van Gogh.

Μπορούμε απλώς να αποδεχτούμε το γεγονός ότι υπάρχει ένα άναρχο savoir-faire στον κόσμο της τέχνης. Τα παράπονα για τις selfies σε γκαλερί και μουσεία είναι ξεκάθαρα ταξικό ζήτημα και θέμα ηλικίας επίσης. Από τη μια, διάβασα κάπου ότι ο διευθυντής της Tate Britain, Αlex Farquharson ενθαρρύνει τους επισκέπτες να βγάζουν «Instagrammable» φωτογραφίες των έργων της Tate, ίσως σε μια προσπάθεια να προσελκύσει ακόμη περισσότερους τουρίστες.

Την ίδια στιγμή, ο υπόλοιπος κόσμος της τέχνης σοκάρεται. Μοντέλα και ηθοποιοί, σχεδιαστές και φωτογράφοι, άνθρωποι της μόδας φλερτάρουν με την τέχνη και αναζητούν ευκαιρίες να αποκαλύψουν τη στενή τους σχέση με τα εικαστικά. Το Μουσείο Prado στη Μαδρίτη, αλλά και γκαλερί στη Νέα Υόρκη, έχουν ήδη απαγορεύσει τις φωτογραφίες με κινητά. Στη Φλωρεντία, είναι φρόνιμο για τους επισκέπτες της Uffizi Gallery να γνωρίζουν ότι δεν θα ενθουσιαστεί κανείς μέσα στο μουσείο αν τους δει να στοχεύουν τα έργα με την κάμερα του κινητού τους τηλεφώνου για να φτιάξουν memes ή να βγάλουν selfies για τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ίσως γιατί όταν ένας άνδρας μαγεύτηκε τόσο από το πορτρέτο του πρίγκιπα Φερδινάνδου των Μεδίκων από τον Αnton Domenico Gabbiani που προσπάθησε να αναπαραστήσει τη χαλαρή πόζα του πρίγκιπα και έπεσε προς τα πίσω, σκίζοντας τον καμβά του 18ου αιώνα.

Δείτε ακόμη: ChatGPT τώρα και στο ανάκλιντρο της μόδας 

Ατυχήματα μπορεί να συμβούν. Μάλλον όχι τόσο συχνά όσο οι ακτιβιστές που ρίχνουν χρώματα, τοματοπελτέ, ακόμη και σούπες πάνω σε αριστουργήματα (χωρίς πλέξιγκλας μπELFIESροστά για προστασία). Σίγουρα, όσοι βγάζουν selfies μπορεί να γίνουν εκνευριστικοί. Μπορεί να απολαμβάνεις έναν πίνακα του Rothko και να μην μπορείς να συγκεντρωθείς από τις πόζες των influencers που ποζάρουν με ασορτί φόρεμα ή πουκάμισο σε μπλε πράσινο, κόκκινο φόντο.  Για την ιστορία πάντως, ο ίδιος ο ζωγράφος περιφρονούσε τόσο πολύ τους κοσμικούς, που πίστευε πως θα έβλεπε το έργο του στο εστιατόριο του Four Seasons της Νέας Υόρκης -για το οποίο έγινε η ανάθεση- που αποφάσισε να ζωγραφίσει κάτι που θα έκοβε την όρεξη «σε κάθε κάθαρμα που θα φάει ποτέ σε αυτή την αίθουσα». Αλλά κι αυτοί που βγάζουν selfies μπορεί τελικά και να μην είναι πιο αδαείς από τους επιμελητές που κρέμασαν κάποτε δύο πίνακες του Rothko ανάποδα στην Tate.

Είναι όπως όταν βλέπεις τους τουρίστες να φωτογραφίζουν τα πρόσωπα τους μόλις βλέπουν τα «Ιλιοτρόπια» του Van Gogh. Μπορεί και να μην γνωρίζουν ότι έκοψε το αυτί του όταν είχε κουραστεί από την συνειδητοποίηση ότι παρέμενε στην αφάνεια, γι’αυτό και μπορεί να έβρισκε την αποθέωση σήμερα για τα έργα του ακόμη και συναρπαστική. Δεν ήταν άλλωστε ο πρόδρομος του ναρκισσισμού με αυτοπορτρέτα ως σύγχρονες selfies με λάδι;

Μόλις η Beyoncé και ο Jay-Z γύρισαν μέσα στο Λούβρο το βίντεο-κλιπ για το τραγούδι τους «Apeshit», που μετά από 287.000.000 προβολές στο YouTube, το Μουσείο έσπασε κάθε ρεκόρ πωλήσεων εισιτηρίων. Στο πρώτο πλάνο βλέπουμε το ζευγάρι  να ποζάρει δεξιά και αριστερά από τη Mona Lisa με εναρμονισμένα παστέλ κοστούμια, ζωντανεύοντας το τοπίο.

Εσείς πότε ανεβάσατε τελευταία φορά φωτογραφία από γκαλερί ή μουσείο στο Instagram; Γιατί υπάρχουν κι εκείνοι που δεν θεωρούν ότι οι φωτογραφίες «σκοτώνουν» τη στιγμή, αλλά αντίθετα «κλειδώνουν» αναμνήσεις. Θα μπορούσε κανείς να πει ότι οι selfies σε γκαλερί είναι επιφανειακές, ή απλώς να αποδεχτούμε την ιδέα ότι οι άνθρωποι μοιράζονται κάτι που αγαπούν. Και προτείνουν σε άλλους, που μπορεί και να μην τους γνωρίζουν καν ή να μην έχουν ιδέα από τέχνη, να μην ξέρουν ποιος είναι ο Lucian Freud ή ο Caravaggio.

Σύμφωνα με τους καλλιτέχνες, η τέχνη δημιουργήθηκε για να τη βλέπουν. Γι’αυτό και οι σύγχρονοι επιμελητές σχεδιάζουν πλέον εκθέσεις σε διαφορετικά σημεία του πλανήτη έχοντας κατά νου πως θα βγουν καλύτερες selfies για την προώθηση των έργων. Όπως η Lady Gaga που φωτογραφίζεται μπροστά σε έργα τέχνης και εμπνέεται για τις εμφανίσεις της. Ο Pharrell Williams που μοιράζεται την αγάπη του για τον Van Gogh και τον Basquiat μέσα από τα social media. Ίσως η τέχνη να είναι ακριβώς αυτό: μια γέφυρα ανάμεσα στο παρελθόν και το σήμερα, την έκφραση και τη μνήμη, τον πίνακα και μια selfie που φωνάζει «ήμουν κι εγώ εδώ». Με την Mona Lisa.