Η Linda Evangelista, με κόκκινο μίνι φόρεμα, αγκαλιά με τρεις συναδέλφους της, τη Cindy Crawford, τη Naomi Campbell και την Christy Turlington, στο φινάλε του σόου του οίκου Versace το 1991. Mια ασπρόμαυρη φωτογραφία με δημιουργίες του Paul Poiret από επίδειξη-ντοκουμέντο του 1910. Η φωτογενής σκάλα με τους καθρέφτες στο ατελιέ της Κοκό Σανέλ, το 1930. Μια πρόσκληση σε σόου της Jeanne Lanvin το 1918. Φουτουριστικές παραστάσεις του Paco Rabanne. Στιγμιότυπα από το ντεφιλέ του οίκου Chloe στην Brasserie Lipp στο Παρίσι, τη δεκαετία του 1960. Ο Alexander McQueen σε ένα σόου που έγραψε ιστορία, με ρομπότ και μοντέλα, το 1999. Και, κάπου εκεί, ο Hussein Chalayan να σκηνοθετεί μοντέλα-έπιπλα. Ο Karl Lagerfeld, καλλιτεχνικός διευθυντής του οίκου Chanel, να μεταμορφώνει το Grand Palais στη γαλλική πρωτεύουσα, σε παραλία, σούπερ μάρκετ, κέντρο διαδήλωσης, διαστημικό σταθμό…

Διαβάστε ακόμη: Τα ρούχα κάνουν τη γυναίκα 

Το Μουσείο Design Vitra, στη Γερμανία, φιλοξενεί αυτές τις μέρες (και έως τον Φεβρουάριο του 2026) μία έκθεση που αξίζει να δούμε όλοι, είτε αγαπάμε, είτε σνομπάρουμε τη μόδα. Ας μην μπούμε στον πειρασμό να αναρωτηθούμε αν η μόδα είναι τέχνη ή η τέχνη μόδα. Ο καθένας έχει τη δική του απάντηση. Με την έκθεση «Catwalk: Η τέχνη της επίδειξης μόδας», διαβάζουμε αλλιώς το παραμύθι.

Κι αν οι επιδείξεις διαρκούν μόλις δεκαπέντε λεπτά, οι εικόνες κάνουν τον γύρο τον κόσμου. Από τη Νέα Υόρκη και το Λονδίνο ως το Μιλάνο, το Παρίσι, τη Βαρκελόνη, το Ρίο ντε Τζανέιρο, και, φυσικά, την Αθήνα. Έτσι στήνεται μια ολόκληρη βιομηχανία: μοντέλα, αγοραστές, φωτογράφοι, παραγωγοί, σχεδιαστές, κομμωτές, μακιγιέρ, σκηνογράφοι, θεατές, πελάτες, φωτιστές, καταναλωτές υψηλών θεαμάτων.

Αν έχεις παρακολουθήσει ένα σόου πρετ-α-πορτέ σε μητρόπολη της μόδας, ξέρεις. Κι αν έχεις βρεθεί σε επίδειξη υψηλής ραπτικής, έχεις νιώσει ανατριχίλα, όπως συμβαίνει σε μια φιλόδοξη όπερα. Στην έκθεση, ξεσκονίζουμε τις γνώσεις μας στην ιστορία της μόδας και διαπιστώνουμε την πολιτιστική σημασία κάθε επίδειξης. Βλέπουμε πόσα έχουν αλλάξει από το 1900 μέχρι σήμερα, χειροκροτούμε στιγμές από τον μαγικό Azzedine Alaïa, τον μαέστρο Balenciaga, τον οραματιστή Dior, τον πλουραλιστικό Gucci, το ανατρεπτικό Maison Martin Margiela, τους εκκεντρικούς Viktor & Rolf, τον μινιμαλιστή Yohji Yamamoto.

Εικόνες, βίντεο, προετοιμασία, χειροκρότημα, αυθεντικά κομμάτια συλλογών, κινηματογραφικό υλικό, σκηνικά αντικείμενα, συλλεκτικές προσκλήσεις. Δεν είναι και λίγο να ζωντανεύουν εκατό χρόνια ιστορίας μόδας στην πασαρέλα.

Έχει ενδιαφέρον να αντιμετωπίζεις τη μόδα σαν ένα «ολιστικό έργο τέχνης». Από την οικεία παρουσίαση στα παρισινά σαλόνια, μέχρι τις σημερινές υπερπαραγωγές που συνδυάζουν αρχιτεκτονική, σκηνογραφία, χορογραφία, φωτισμό, ηχητικά εφέ που θα ζήλευε κάθε σκηνοθέτης του Χόλιγουντ.

Πίσω από τις εικόνες; Αγωνία, σασπένς και συναίσθημα. Πολλά ρούχα δεν φτάνουν ποτέ στις βιτρίνες ή στις κρεμάστρες, σχεδιάζονται μόνο για το χειροκρότημα και τα εξώφυλλα των περιοδικών. Για την λάμψη, για την ιδέα.
Ο επισκέπτης του μουσείου περιηγείται σε τέσσερις αίθουσες που αντικατοπτρίζουν το ύψος κάθε εποχής. Από την κλασική πασαρέλα και την κουτύρ, ως τις ψηφιακές υπερπαραγωγές του μέλλοντος. Κινούμενες κρεμάστρες, κοινωνικές αλλαγές, συμβολισμοί. Κίνητρα, μύθοι, αξίες, όνειρα, ιστορίες, δομές εξουσίας, κοινωνικές προεκτάσεις.

Αν επιχειρούσαμε να φτιάξουμε ένα άναρχο ντοκιμαντέρ με εκατό χρόνια παγκόσμιας μόδας σε ένα φιλμ; Θα ξεκινούσαμε στις αρχές του 20ού αιώνα. Λίγες πελάτισσες στα σαλόνια των couturiers. Μοντέλα που κρατούν μικρά πλακάτ με αριθμούς. Ο Charles Frederick Worth, πρωτοπόρος που παρουσίασε ρούχα σε πραγματικές γυναίκες αντί για μανεκέν. Ο Paul Poiret, που έφερε την αφήγηση στην πασαρέλα. Η Gabrielle Chanel, που τοποθετούσε τα μοντέλα της σε καθρεφτισμένο διάδρομο στο ατελιέ της.

Ντοκουμέντα, ιστορικές φωτογραφίες, επιδείξεις μόδας σε εμπορικά καταστήματα της Αμερικής, σε ιπποδρομίες ή κρουαζιερόπλοια. Το Théâtre de la Mode του 1945, απάντηση στην κρίση της γαλλικής μόδας μετά τον πόλεμο, με 40 κουτυριέ να παρουσιάζουν μινιατούρες συλλογών σε περίτεχνες κούκλες, αυθεντικά μανεκέν από το αρχείο Balenciaga για μια μεταπολεμική αναβίωση.

Διαβάστε ακόμη: Τι απέγινε το καλό γούστο; 

Και το ταξίδι συνεχίζεται. Το 1958, ο οίκος Chloé καλεί τις πελάτισσες στο διάσημο Café de Flore. Ο Kenzo μετατρέπει τις επιδείξεις του σε πάρτι. Στα nineties, με τα σούπερ μοντέλα το περπάτημα και οι πόζες αλλάζουν. Κι από τις επιδείξεις περνάμε στις περφόρμανς. Σήμερα, τα brands και οι σχεδιαστές συνεργάζονται με καλλιτέχνες και χορογράφους, χρησιμοποιώντας το ανθρώπινο σώμα ως σκηνή πολιτικής και κοινωνικής διαπραγμάτευσης, αμφισβητώντας τα ιδανικά ομορφιάς στην εποχή των social media.

Η ταχεία επιστροφή στις ζωντανές επιδείξεις μετά την πανδημία αποδεικνύει τη διαρκή σημασία της σκηνικής εμπειρίας, ακόμα και στην ψηφιακή εποχή. Παρότι οι εικόνες ταξιδεύουν πια σε πραγματικό χρόνο, η μόδα διατηρεί την πολιτιστική της αξία μέσα από την πραγματική εμπειρία, με τους μύθους, τα τελετουργικά και τους κώδικές της, ως καλλιτεχνικό γεγονός και καθρέφτης της κοινωνίας.

Και στην Ελλάδα; Οι επιδείξεις δεν διαρκούν 15 λεπτά. Και δεν είναι περφόρμανς. Είναι μια σκηνοθετημένη εμπειρία με αρχή, μέση και τέλος. «The show must go on». Ή αλλιώς «όταν η Chanel πήγαινε στο σούπερμαρκετ».

Photo credit: Getty Images

Creative: Ανδρέας Κωστόπουλος