«Τα παιδιά μου θα λάβουν λιγότερο από το 1% της περιουσίας μου, γιατί δεν θα τους έκανε καλό», δήλωσε πρόσφατα ο δισεκατομμυριούχος Bill Gates. Το υπόλοιπο 99% θα διοχετευτεί στο Ίδρυμα Gates, προκειμένου να χρηματοδοτηθούν προγράμματα εμβολιασμού και επισιτιστικής βοήθειας, στη μάχη κατά ασθενειών όπως η πολιομυελίτιδα, η ελονοσία και η ιλαρά.

Δείτε ακόμη: Κυρία Κοκοβίκου εν έτει 2025

Ναι μεν, αλλά

Ο συνιδρυτής της Microsoft έχει αυτή τη στιγμή καθαρή περιουσία ύψους 101,2 δισ. δολαρίων (περίπου 90 δισ. ευρώ), και το 1% αυτού του ποσού που θα κληρονομήσουν η Jennifer (28),ο Rory (25), and η Phoebe (22) εξακολουθεί να αγγίζει το διόλου ευκαταφρόνητο 1 δισ. ευρώ. Ωστόσο, το ερώτημα παραμένει. Τι είναι αυτό που οδηγεί κάποιον σε μια τέτοια απόφαση; Έχουν χρέος οι γονείς να κληροδοτούν την περιουσία τους στα παιδιά τους;

Το ζήτημα αφορά και την ελληνική επικαιρότητα, εν όψει των αλλαγών που φέρνει στο κληρονομικό δίκαιο η κυβέρνηση τον επόμενο μήνα.

Η απάντηση δεν είναι απλή. Το θέμα είναι σύνθετο και πολυδιάστατο και αγγίζει τις έννοιες της ηθικής, της κοινωνικής δικαιοσύνης, της οικογένειας και της οικονομίας.

Ειδικά στην Ελλάδα, η πράξη του μεγιστάνα μας ξενίζει ιδιαίτερα, καθώς η συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων αφήνουν τα υπάρχοντά τους  -και κυρίως τα σπίτια τους- στα παιδιά τους. «Ένα κεραμίδι πάνω από το κεφάλι τους». «Να μην περάσουν όσα πέρασα εγώ». Και φυσικά η προστασία δεν περιορίζεται στο οικονομικό κομμάτι. Όλη μας τη ζωή οι γονείς είναι προστατευτικοί. «Μην πέσεις και χτυπήσεις!». «Ζακέτα να πάρεις!».

Το να κληροδοτήσεις την περιουσία σου αποτελεί μία έκφραση φροντίδας, μία απόδειξη ότι νοιάζεσαι. Ένας τρόπος να πεις «μη φοβάσαι, εγώ είμαι εδώ». Είναι μία πράξη βαθιά συναισθηματική, με την οποία όσοι είστε γονείς ταυτίζεστε.

Ας προσπαθήσουμε όμως να δούμε τη μεγάλη εικόνα, χωρίς συναισθηματισμούς. Είμαι σίγουρη ότι έχετε γνωρίσει ανθρώπους που μόνο επειδή γεννήθηκαν σε πλούσιες οικογένειες, βρέθηκαν με σπίτια, επιχειρήσεις και λεφτά χωρίς να έχουν προσπαθήσει καθόλου. Και άλλους, εξαιρετικά ικανούς και εργατικούς, που ξεκινούν από το μηδέν και παλεύουν διπλά για να φτάσουν κάπου. Είναι δίκαιο αυτό; Δεν δημιουργεί άθελά μας μια κοινωνία όπου η τύχη της γέννησής σου καθορίζει τη ζωή σου περισσότερο από την προσπάθεια ή τις ικανότητές σου; Δεν οδηγεί αυτό σε διαιώνιση των κοινωνικών ανισοτήτων; Η αξιοκρατία υπονομεύεται όταν οι ευκαιρίες μοιράζονται άνισα — όχι επειδή κάποιος δούλεψε περισσότερο, αλλά επειδή απλώς κληρονόμησε.

Και δεν είναι μόνο θέμα δικαιοσύνης. Είναι και θέμα κινήτρων. Αν ξέρεις πως όλα είναι εξασφαλισμένα —το σπίτι, τα λεφτά, ακόμα και η δουλειά σου σε μια οικογενειακή επιχείρηση— τι σου δίνει ώθηση να προσπαθήσεις; Πώς χτίζεται το προσωπικό όραμα, η εσωτερική πειθαρχία, η φιλοδοξία; Φυσικά, αυτό δεν ισχύει για όλους, αλλά είναι ένας υπαρκτός κίνδυνος: να μετατραπεί η κληρονομιά από ευλογία σε παγίδα.

Δείτε ακόμη: Μπορώ να έχω λίγη επιβεβαίωση, παρακαλώ;

Η μόνη κληρονομιά που αξίζει

Πού καταλήγουμε; Δεν υπάρχει μία απόλυτη απάντηση. Σε μια φιλελεύθερη κοινωνία, είναι θεμελιώδες δικαίωμα του καθενός να μπορεί να διαθέτει την περιουσία του όπως θέλει.

Αλλά για να προβείς σε μια κίνηση όπως αυτή του Bill Gates είναι απαραίτητο να έχεις διδάξει στα παιδιά σου πώς να τα βγάζουν πέρα. Στους «νεοσσούς» σου πως πιάνουν τα «σκουλήκια» μόνοι τους. Διαφορετικά είναι σαν να τα πετάς σε βαθιά νερά ενώ δεν ξέρουν κολύμπι. Στη χειρότερη θα πνιγούν. Στην καλύτερη θα σε μισήσουν που δεν τα προστάτεψες-ακόμη και μετά θάνατον.

Ναι, το να αφήνεις τα πάντα στα παιδιά σου είναι μία πράξη αγάπης. Αλλά υπάρχει μεγαλύτερη πράξη αγάπης από το να τα δωρίζεις στους λιγότερο ευνοημένους;
Γιατί πάνω από όλα αυτό που έχει σημασία να κληροδοτησεις στα παιδιά σου ειναι οι αξίες, οι αναμνήσεις, οι δεξιότητες. Κλισέ, αλλά αυτά είναι τα πραγματικά πλούτη.

Photo credit: Instagram