Η υποκριτική δεινότητα του Αdrien Brody έχει αναγνωριστεί από κοινό και κριτικούς εδώ και χρόνια. Oι ερμηνείες του στις ταινίες The Brutalist και The pianist που βραβεύτηκαν με Όσκαρ είναι από εκείνες που πολλοί συνάδελφοί του έχουν ζηλέψει.

Δείτε ακόμη: Γιατί ακόμη φοβόμαστε να μιλήσουμε για τα αυτονόητα;

Πριν από λίγες μέρες ο ηθοποιός έγινε και πάλι το επίκεντρο έντονων συζητήσεων, όχι για κάποια ταινία του, αλλά για τα έργα τέχνης που παρουσίασε στην Eden Gallery της Νέας Υόρκης. Οι New York Times αφιέρωσαν 1300 λέξεις στον ηθοποιό, παρουσιάζοντάς τον ως δημιουργό άξιο προσοχής. Το Cultured τον εκθείασε λέγοντας ότι εμποτίζει την τέχνη του με την ίδια προσήλωση που δείχνει και στην υποκριτική του.

Η υποδοχή από τον καλλιτεχνικό Τύπο ήταν διαφορετική. «Έχω ήδη ξοδέψει αρκετά εγκεφαλικά κύτταρα προσπαθώντας να αναλύσω αυτό το έργο», έγραψε η Annie Armstrong στη στήλη της “Wet Paint” στο Artnet News. «Δεν μπορώ να σταματήσω να σκέφτομαι πόσο κακή είναι αυτή η τέχνη», έγραψε ο Alex Greenberger στο Artnews. «Το έργο είναι ένας κουραστικός συνδυασμός ανόητων, επαναλαμβανόμενων συμβόλων και φιγούρων, με αναφορές στη street art και pop art που έχουμε ξαναδει χίλιες φορές. Και όσο πιο πολύ τα επαναλαμβάνεις, τόσο λιγότερο εντυπωσιακά γίνονται. Ας το παραδεχτούμε — απλά δεν είναι καλό», διαβάζουμε στο The Art Districts.

Με αφορμή την πώληση ενός έργου του με τη Marilyn Monroe έναντι 425.000 δολαρίων (περίπου 370.000 ευρώ) στο φιλανθρωπικό γκαλά amfAR στις Κάννες, ένας κριτικός έγραψε στο X (πρώην Twitter),: «Δεν καταλαβαίνω πώς γίνεται κάποιος να είναι τόσο κακός στην τέχνη και ταυτόχρονα τόσο σίγουρος ότι φτιάχνει καλή τέχνη». «Φαίνεται πως η μητέρα του δεν του είπε ποτέ “όχι”. Το νιώθεις στα κόκαλά σου», σχολίασε κάποιος. Άλλος κριτικός χαρακτήρισε το έργο «ανούσιο και επιτηδευμένο», λέγοντας ότι θυμίζει «κάτι που θα έκανε ένας edgy έφηβος στο λύκειο».

Δείτε ακόμη: Mr. Big is dead

Aν είναι λοιπόν πράγματι κακά αυτά τα έργα, γιατί μέρος του Τύπου τα εκθειάζει και γιατί κάποιος δέχεται να ξοδέψει χιλιάδες για να τα αποκτήσει;

Η απάντηση δε βρίσκεται στα έργα αλλά στο δημιουργό. Η φήμη προσδίδει στους ανθρώπους που την κατέχουν μια ορισμένη αίγλη, και οι θαυμαστές πάντα ακολουθούν. Αν αυτοί οι πίνακες ήταν έργο κάποιου άλλου, κανείς δεν θα τους έδινε σημασία, οι New York Times δεν θα έχυναν τόσο μελάνι. Το όνομά του Αdrien Brody φέρνει άμεσα δημοσιότητα, αγοραστές και celebrity prestige.

Eίναι λοιπόν η φήμη ένα μέσο; Ένα διαβατήριο; Μία επιταγή εν λευκώ; Μία κολυμπήθρα του Σιλωάμ; Μία πανοπλία απέναντι σε κάθε σοβαρή κριτική; Ένα συγχωροχάρτι; Και ο Adrien Brody δεν είναι μόνος. Τα έργα του Sylvester Stallone, του Johnny Depp και του Jim Carrey επίσης είναι στο απυρόβλητο, παρόλο που στερούνται βάθους.  Για να είμαστε δίκαιοι, το φαινόμενο δεν παρατηρείται μόνο σε καλλιτέχνες εκτός του χώρου. Ορισμένα από τα μεγαλύτερα ονόματα στη σύγχρονη τέχνη — όπως ο Jeff Koons και ο Damien Hirst — έχουν συχνά βασιστεί στη φήμη τους, παράγοντας έργα που μοιάζουν εννοιολογικά ρηχά ή οπτικά ατημέλητα.

Εκεί είναι το πρόβλημα: Όταν το όνομά σου εξασφαλίζει αμέσως προσοχή και το ίδιο το έργο παύει να έχει σημασία, όταν το σύστημα επιβραβεύει το όνομα αντί για τη δημιουργία, όταν το στάτους γίνεται δικαιολογία για τη μετριότητα. Μεγάλα ονόματα καλύπτουν χιλιάδες άσημους καλλιτέχνες εκεί έξω που απλά δεν έχουν το πλεονέκτημα του κόκκινου χαλιού. Καλλιτέχνες ξοδεύουν χρόνια — ακόμη και δεκαετίες — για να μάθουν την τέχνη τους και να αντιμετωπίσουν την απόρριψη. Κάνουν παράλληλες δουλειές για να επιβιώσουν μέχρι να αναγνωριστούν. Και τότε ένας διάσημος ηθοποιός πιάνει πινέλο και αμέσως αποκτά προσωπικές εκθέσεις και πρωτοσέλιδα. Το πρόβλημα δεν είναι ότι οι διασημότητες κάνουν τέχνη. Είναι ότι ο κόσμος της τέχνης συχνά αναστέλλει τη σοβαρή κριτική όταν συνδέεται μια διάσημη ταυτότητα με το έργο.

Ευτυχώς υπάρχουν και οι εξαιρέσεις. Οι φωτογραφίες του Paul McCartney και τα σχέδια του John Lennon αποτελούν παραδείγματα για το πώς διάσημοι και αυθεντική τέχνη πράγματι μπορούν να συνυπάρξουν. Άρα το ζήτημα δεν είναι η φήμη καθεαυτή. Η φήμη μπορεί να ανοίξει την πόρτα, αλλά δεν πρέπει να είναι όλη η βάση. Το σημαντικό είναι η πρόθεση, η προσπάθεια και το όραμα. Δημιουργείς έργο επειδή έχεις κάτι να πεις — ή επειδή ο κόσμος θα ασχοληθεί μαζί σου ούτως ή άλλως; Αν πρόκειται να πάρουμε την τέχνη στα σοβαρά, πρέπει η προσοχή μας να σταματήσει να αποσπάται από το όνομα που αναγράφεται στη γωνία και να αρχίσουμε να δίνουμε σημασία σ’ αυτό που υπάρχει σε όλο τον υπόλοιπο καμβά.

Από την άλλη, όσοι θεωρούν ότι ο Brody πρέπει να κριθεί μόνο για το έργο του, θα είχαν την ίδια άποψη για τα έργα του Andy Warhol αν τα είχε δημιουργήσει ένας παιδεραστής ή ένας βιαστής; Κι αν η τέχνη είναι αποκομμένη από το δημιουργό, είναι και από την πρόθεση; Γιατί αν διαβάσει κανείς τα κοινωνικά και συναισθηματικά μηνύματα που προσπαθεί να περάσει ο Brody μέσα από τα έργα του ίσως τα δει με άλλη οπτική. Και αν θέλουμε να μπούμε ακόμη πιο βαθιά, ποιος ορίζει τελικά τι είναι καλή και τι κακή τέχνη; Γιατί η Marilyn του Brody είναι κατώτερη από τη Marilyn του Warhol; Και στο κάτω-κάτω, για να είναι κάποιος καλός ζωγράφος δεν είναι απαραίτητο να ξέρει να σχεδιάζει. Όπως και για να είναι καλός τραγουδιστής δεν είναι απαραίτητο να γνωρίζει από μουσική.

Ας αφήσουμε λοιπόν τους ανθρώπους να εκφραστούν καλλιτεχνικά όπως θέλουν. Και φυσικά σε μία δημοκρατική κοινωνία, το ίδιο δικαίωμα έχουμε κι εμείς, να εκφραζόμαστε ελεύθερα για τα έργα τους. Αρκεί να το κάνουμε με κριτική σκέψη και όχι παρασυρόμενοι από προσωπικές συμπάθειες ή αντιπάθειες, από τη φήμη τους, από το ρεύμα, από την κουλτούρα του cancel. Να προσπαθούμε να βλέπουμε όσο γίνεται πιο αντικειμενικά, όπως άλλωστε ζητάμε από τους άλλους να μας κρίνουν.

Photo credit: Getty Images