Πάνω στο δέρμα μας ζουν τρισεκατομμύρια μικοοργανισμοί που συνιστούν το μικροβίωμα. Αυτή η πολύπλοκη κοινότητα συμμετέχει ενεργά στη δημιουργία του δερματικού φραγμού, παράγει απαραίτητα θρεπτικά συστατικά (όπως το υαλουρονικό οξύ, τα απαραίτητα λιπαρά οξέα και τα πεπτίδια), προστατεύει από περιβαλλοντικούς επιθετικούς παράγοντες, ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα — και όχι μόνο. Οι τελευταίες έρευνες αναδεικνύουν το ρόλο του μικροβιώματος στην παραγωγή και στην αποδόμηση του κολλαγόνου.

Διαβάστε ακόμη: Αντιγήρανση | Ας βάλουμε επιτέλους τις μάσκες

Η σχέση μικροβιώματος και κολλαγόνου

Το κολλαγόνο είναι μια δομική πρωτεΐνη του δέρματος που του δίνει ελαστικότητα και σφριγηλότητα. Ωστόσο, με την πάροδο του χρόνου, η παραγωγή του μειώνεται—κάτι που ξεκινά συνήθως στα τέλη των 20 ή στις αρχές των 30. Αν και αυτή η μείωση είναι φυσική (και σε μεγάλο βαθμό αναπόφευκτη), ορισμένοι παράγοντες του τρόπου ζωής μπορούν να την επιταχύνουν, όπως η υπερβολική έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία, η φλεγμονή, η χρήση ερεθιστικών καλλυντικών προϊόντων και το άγχος.

Τα επιστημονικά στοιχεία δείχνουν μία πιθανή σύνδεση ανάμεσα στη μείωση της ποικιλομορφίας των μικροοργανισμών και στη μείωση της παραγωγής κολλαγόνου. Πρόσφατη μελέτη εντόπισε αξιοσημείωτες διαφορές στο μικροβίωμα γυναικών στην πέμπτη δεκαετία της ζωής τους σε σύγκριση με εκείνο γυναικών στα 20 τους. Μάλιστα, οι συμμετέχουσες που παρουσίαζαν συγκεκριμένα στελέχη των βακτηρίων Cutibacterium acnes και Staphylococcus epidermidis είχαν επίσης χαμηλότερα επίπεδα κολλαγόνου στην επιδερμίδα τους. Αυτό είναι αξιοσημείωτο, καθώς τα ίδια αυτά στελέχη έχουν συνδεθεί και στο παρελθόν με φλεγμονή στο δέρμα. Ωστόσο, αρκετοί ερευνητές στον χώρο τονίζουν ότι απαιτείται περαιτέρω μελέτη για να κατανοηθεί πλήρως η σύνθετη και πολυπαραγοντική σχέση μεταξύ του μικροβιώματος του δέρματος και της συνολικής υγείας της επιδερμίδας μας.

Διαβάστε ακόμη: Εξωσώματα: Η νέα επαναστατική προσέγγιση στην αντιγήρανση 

Είναι το μικροβίωμα το μυστικό της αντιγήρανσης;

Αν και η απώλεια κολλαγόνου αποτελεί έναν από τους βασικούς παράγοντες γήρανσης του δέρματος, δεν είναι ο μόνος. Πολλοί παράγοντες επηρεάζουν την όψη της ώριμης επιδερμίδας. Και όπως δείχνουν όλο και περισσότερα δεδομένα, η υγεία, η ποικιλομορφία και η ζωτικότητα του μικροβιώματος ίσως είναι ένας κρίκος που μέχρι πρόσφατα δεν είχαμε αναγνωρίσει.

Δεν ανακαλύπτουμε μόνο μια σύνδεση μεταξύ μικροβιώματος και κολλαγόνου, αλλά και νέες πληροφορίες για τη σχέση του με τα λιπίδια, την ακεραιότητα της επιδερμίδας και την αντίστασή της στο οξειδωτικό στρες. Για παράδειγμα, ορισμένα βακτήρια της επιδερμίδας παράγουν ένα αντιοξειδωτικό που ονομάζεται RoxP και που έχει την ικανότητα να προστατεύει την επιδερμίδα από την οξείδωση. Όταν το μικροβίωμα είναι εκτός ισορροπίας, δεν μπορεί να παράγει αυτό το συστατικό με την ίδια αποτελεσματικότητα—γεγονός που οδηγεί σε μεγαλύτερη ευαλωτότητα απέναντι σε βλάβες και πρόωρη γήρανση.

Ένα άλλο πεδίο που μελετάται όλο και περισσότερο είναι η συμβολή του μικροβιώματος στην επιδιόρθωση και την αναγέννηση της επιδερμίδας. Ένα παράδειγμα είναι η ενεργοποίηση της έκφρασης της πρωτεΐνης ZO-1, μιας δομικής πρωτεΐνης που συμβάλλει στη συνοχή των κερατινοκυττάρων της επιδερμίδας. Ορισμένα παραπροϊόντα του μικροβιώματος μπορούν να πυροδοτήσουν την παραγωγή της. Όταν αυξάνεται η έκφραση αυτής της πρωτεΐνης, ενισχύεται το δομικό πλέγμα της επιδερμίδας και βελτιώνεται η ικανότητά της να αναγεννάται—μια λειτουργία που μειώνεται με την ηλικία.

Πώς να υποστηρίξετε το μικροβίωμα και το κολλαγόνο σας

Παρόλο που υπάρχουν ακόμη πολλά που δεν γνωρίζουμε για αυτή την πολύπλοκη σχέση, υπάρχουν ήδη αποδεδειγμένοι τρόποι να υποστηρίξουμε τόσο το μικροβίωμα του δέρματος όσο και την παραγωγή κολλαγόνου. Στην πραγματικότητα, πολλές πρακτικές λειτουργούν συνεργιστικά. Για παράδειγμα, καλλυντικά σκευάσματα με καλά σχεδιασμένα προβιοτικά συστατικά μπορούν να εξισορροπήσουν το μικροβίωμα και να μειώσουν τη φλεγμονή, βοηθώντας έτσι και στην προστασία του κολλαγόνου.

Ένα άλλο παράδειγμα είναι η έκθεση στον ήλιο. Η UV ακτινοβολία όχι μόνο είναι ένας βασικός παράγοντας μείωσης του κολλαγόνου, αλλά και αλλοίωσης του μικροβιώματος. Μελέτες έχουν δείξει ότι τα εγκαύματα μπορούν να διαταράξουν σημαντικά την ισορροπία των μικροοργανισμών της επιδερμίδας. Από την άλλη, ένα ισχυρό και ισορροπημένο μικροβίωμα μπορεί να προστατεύσει το δέρμα από το οξειδωτικό στρες που προκαλείται από τον ήλιο. Έτσι, η σχέση είναι αμφίδρομη: πρέπει να προστατεύουμε το μικροβίωμα από την υπεριώδη ακτινοβολία χρησιμοποιώντας αντηλιακό, αλλά κι εκείνο μπορεί να μας προστατεύσει από τις συνέπειές της.

Επιπλέον γνωρίζουμε ήδη ότι προβλήματα στο έντερο μπορούν να πυροδοτήσουν συστημικές φλεγμονές που τελικά επηρεάζουν και το δέρμα. Αυτός είναι και ο λόγος που πολλοί δερματολόγοι συστήνουν προβιοτικά συμπληρώματα για τη ρύθμιση του εντερικού μικροβιώματος. Τέλος, μπορείτε να δοκιμάσετε συμπληρώματα κολλαγόνου που παρέχουν τα απαραίτητα αμινοξέα για τη σύνθεση κολλαγόνου.

Photo credit: @lorealparis/Instagram