Οι ερευνητές γνωρίζουν εδώ και πολλά χρόνια ότι τα αρχαία ελληνικά και ρωμαϊκά αγάλματα δεν ήταν μόνον απλό λευκό μάρμαρο, που βλέπετε συνήθως στα μουσεία. Πριν από μερικά χρόνια, οι επισκέπτες του μουσείου στη Νέα Υόρκη είχαν επιτέλους την ευκαιρία να δουν πώς θα εμφανίζονταν στην πραγματικότητα τα αγάλματα όταν δημιουργήθηκαν: ζωγραφισμένα σε ζωηρά χρώματα.

Τώρα, ερευνήτρια υποστηρίζει ότι υπάρχει μια άλλη πτυχή αυτών των αγαλμάτων που πρέπει να εξετάσουμε: πώς μύριζαν.

Διαβάστε ακόμη: Άρωμα | Η θριαμβευτική επιστροφή του Chypre

Η αρχαία τέχνη και το άρωμα

Σύμφωνα με τη Δρ. Cecilie Brøns, ερευνήτρια και επιμελήτρια της συλλογής αρχαίας ελληνικής και ρωμαϊκής τέχνης στο Μουσείο Glyptoteket της Κοπεγχάγης, υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις ότι τα αγάλματα στην αρχαιότητα όχι μόνο έφεραν χρώματα και κοσμήματα, αλλά ήταν επίσης εμποτισμένα με αρώματα.

Η μελέτη της, που δημοσιεύθηκε στο Oxford Journal of Archaeology, δείχνει ότι κείμενα της αρχαιότητας περιγράφουν πώς τα αγάλματα αλείφονταν με αρωματικά έλαια και κεριά. Μεταξύ αυτών, το πιο διαδεδομένο ήταν το άρωμα του ρόδου, το οποίο αναφέρεται συχνά στις αρχαίες πηγές.

Επιγραφές και ιστορικές πηγές

Σημαντικά στοιχεία για αυτήν την πρακτική προέρχονται από επιγραφές που βρέθηκαν στο ιερό νησί της Δήλου, οι οποίες περιγράφουν τη χρήση αρωμάτων και ελαίων για τη λατρεία των θεών. Επιπλέον, συγγραφείς όπως ο αρχαίος Έλληνας γιατρός Διοσκουρίδης και ο γεωγράφος Παυσανίας αναφέρουν συνταγές και τελετουργικά που σχετίζονται με την αρωματική επεξεργασία των αγαλμάτων.

Ο Ρωμαίος φιλόσοφος Κικέρωνας, επίσης, περιγράφει πώς το άγαλμα της θεάς Άρτεμης αλειφόταν με πολύτιμα έλαια και διακοσμούνταν με λουλούδια, επιβεβαιώνοντας ότι αυτή η πρακτική δεν ήταν σπάνια στην αρχαιότητα.

Θρησκευτική και τελετουργική χρήση

Η κύρια αιτία αυτής της πρακτικής ήταν θρησκευτική. Τα αρώματα χρησιμοποιούνταν ως ένδειξη τιμής προς τις θεότητες και τα ιερά αγάλματα, καθιστώντας τα πιο «ζωντανά» και προσιτά στους πιστούς. Ο όρος «μίμησις» στην αρχαία Ελλάδα εξέφραζε την προσπάθεια απόδοσης ρεαλιστικής αίσθησης στα έργα τέχνης, και το άρωμα ήταν ένα ακόμα στοιχείο που συνέβαλλε σε αυτήν την ψευδαίσθηση.

Επιπλέον, το άρωμα των αγαλμάτων μπορούσε να συνδεθεί με τις θυσίες και τις τελετουργίες των αρχαίων. Στην ελληνική μυθολογία, αναφέρεται ότι η ευωδία από τις θυσίες ανέβαινε στον Όλυμπο και ευχαριστούσε τους θεούς.

Το πολυαισθητηριακό σύμπαν της αρχαιότητας

Η μελέτη της Brøns υπογραμμίζει ότι η εμπειρία των αρχαίων αγαλμάτων δεν περιοριζόταν στην όραση. Οι αρχαίοι τα αντιλαμβάνονταν με περισσότερες αισθήσεις, μέσα από την αφή, την όσφρηση και την αίσθηση της τελετουργίας.

Όπως τα πολύχρωμα αγάλματα ανέτρεψαν την παραδοσιακή εικόνα του αρχαίου κόσμου, έτσι και η αποκάλυψη των αρωμάτων τους προσθέτει μια νέα διάσταση: έναν κόσμο γεμάτο χρώματα, ευωδίες και ζωντανές εμπειρίες.

Photo credit: Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο