Το επτάζυμο έχει ρίζες σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας, από την Κρήτη έως τα νησιά των Κυκλάδων, συνδέεται με θρησκευτικά έθιμα. Ιδιαίτερα τη Μεγάλη Εβδομάδα, πολλές οικογένειες έφτιαχναν επτάζυμο ως ένα καθαρό, ευλογημένο ψωμί, ιδανικό για νηστεία αλλά και για τη θεία κοινωνία.

Η διαδικασία της παρασκευής του συνήθως γινόταν με σιωπή, συγκέντρωση και προσευχή, κάτι που προσέδιδε μια ιερότητα στην πράξη της δημιουργίας του.

Σε πολλές κοινότητες, το επτάζυμο θεωρούνταν φυλαχτό του σπιτιού και μοιραζόταν σε γείτονες και συγγενείς ως ευχή για υγεία και ευλογία.

Μπορείτε να διαβάσετε ακόμη: 6 πρωινά για να ξεκινήστε τη μέρα σας χωρίς φλεγμονή

Τι είναι το επτάζυμο ψωμί;

Το επτάζυμο είναι ένα είδος ψωμιού που παρασκευάζεται αποκλειστικά με φυσικό προζύμι, χωρίς τη χρήση μαγιάς του εμπορίου. Το όνομά του δεν σημαίνει ότι φτιάχνεται από επτά διαφορετικές ζύμες αλλά ότι είναι «επτά φορές ζυμωμένο». Αυτό συμβολίζει περισσότερο τη χρονοβόρα και σχολαστική διαδικασία της φυσικής ζύμωσης, η οποία διαρκεί μέρες και απαιτεί αφοσίωση.

Μπορείτε να διαβάσετε ακόμη: Εμφιαλωμένο ή νερό βρύσης: Ποιο είναι πιο υγιεινό;

Το βασικό συστατικό του προζυμιού είναι τα βρασμένα ρεβίθια ή το ρεβιθόζουμο. Αυτά, όταν ζυμωθούν με αλεύρι και μείνουν σε ζεστό μέρος, αρχίζουν να «πιάνουν» φυσική μαγιά από το περιβάλλον, δημιουργώντας ένα ζωντανό, ενεργό προζύμι.

Γιατί το τρώμε τη Μεγάλη Παρασκευή;

Η Μεγάλη Παρασκευή είναι η πιο πένθιμη μέρα της Ορθοδοξίας, αφιερωμένη στη Σταύρωση του Χριστού. Είναι ημέρα απόλυτης νηστείας, χωρίς λάδι, χωρίς κρασί, συχνά και χωρίς φαγητό μέχρι το απόγευμα. Αν όμως φάει κανείς κάτι, πρέπει να είναι αυστηρά νηστίσιμο, λιτό και συμβολικό.

Το επτάζυμο ψωμί, φτιαγμένο χωρίς μαγιά και χωρίς ζωικά παράγωγα, θεωρείται το πιο “καθαρό” και νηστίσιμο είδος ψωμιού, γι’ αυτό και παραδοσιακά καταναλώνεται τη Μεγάλη Παρασκευή. Συχνά συνοδεύεται μόνο με ελιές, ξίδι ή λίγο χαλβά.

Η επιλογή του επτάζυμου δεν είναι μόνο διατροφική αλλά και συμβολική:

  • Δεν περιέχει μαγιά, η οποία θεωρείται «ένζυμο ζωής» – και τη Μεγάλη Παρασκευή αποφεύγεται, καθώς είναι ημέρα πένθους και ταπεινότητας.
  • Η φυσική του ζύμωση, αργή και ήσυχη, ταιριάζει με τη σιωπηλή κατάνυξη της ημέρας.
  • Η διαδικασία του απαιτεί υπομονή, πίστη και εσωτερική συγκέντρωση, ακριβώς όπως και η ίδια η Μεγάλη Εβδομάδα.

Οφέλη για την υγεία

Πέρα από την πολιτισμική του αξία, το επτάζυμο ψωμί είναι και διατροφικά πολύτιμο. Μερικά από τα σημαντικότερα οφέλη του:

  • Είναι πλούσιο σε προβιοτικά, χάρη στη φυσική ζύμωση, ευνοεί την καλή υγεία του εντέρου και το εντερικό μικροβίωμα καθώς και την πέψη.
  • Συμβάλλει στην καλύτερη ρύθμιση της ενέργειας και του αισθήματος κορεσμού, άρα μειωμένη πείνα και λιγότερες απότομες πτώσεις της ενέργειας.
  • Έχει χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη, που το καθιστά πιο φιλικό για τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα. Αυτό σημαίνει ότι οι υδατάνθρακες που περιέχει απορροφώνται πιο αργά, με αποτέλεσμα: μικρότερη και πιο σταδιακή αύξηση του σακχάρου στο αίμα, κάτι ιδιαίτερα σημαντικό για άτομα με διαβήτη ή προδιαβήτη. Επιπλέον, η φυσική ζύμωση που υφίσταται το προζύμι αλλάζει τη δομή των αμύλων και ενισχύει την παρουσία οργανικών οξέων (όπως το γαλακτικό οξύ), τα οποία επιβραδύνουν την πέψη των υδατανθράκων.
  • Προσφέρει καλύτερη πέψη: Η παρατεταμένη ζύμωση διασπά δύσπεπτα στοιχεία του αλευριού και κάνει το ψωμί πιο ελαφρύ.
  • Δεν περιέχει πρόσθετα ή βελτιωτικά, πρόκειται για μια αγνή τροφή, φτιαγμένη μόνο από αλεύρι, νερό, ρεβίθι και αλάτι.

Ένα ψωμί αλλιώτικο από τ’ άλλα

Σε μια εποχή που όλα γίνονται γρήγορα, το επτάζυμο ψωμί έρχεται να μας υπενθυμίσει την αξία του αργού, του φυσικού, του ουσιαστικού. Δεν είναι απλώς ένα κομμάτι από τη γαστρονομική μας κληρονομιά, είναι μια πράξη αγάπης, μνήμης και φροντίδας. Και ίσως γι’ αυτό, να έχει πάντα τόσο ιδιαίτερη γεύση.

Photo credit: istock