Φίλη καρδιακή. Στην αρχή νόμιζα πως μου κάνει πλάκα. Η πλάκα ήταν πως δεν μου έκανε καθόλου πλάκα. «Όχι σου λέω! Το AI μου έδωσε ωραιότατες λύσεις για τον… τρισκατάρατο. Πώς να του μιλήσω, πώς να τον διεκδικήσω έξυπνα, πώς να τον ξεπεράσω εύκολα και, μάντεψε, πώς να τον εκδικηθώ.» Την κοιτάζω, ψελλίζοντας: «Μπορούσες να με πάρεις ένα τηλέφωνο». Εκείνη με κόβει: «Δεν προλαβαίνω, δεν προλαβαίνεις, δεν προλαβαίνουμε. Θες να στο κλείσω σε όλες τις πτώσεις; Αυτό το θεόσταλτο πράγμα απαντάει ό,τι ώρα θες, σε τρία δεύτερα. Κατάλαβες;». Δεν κατάλαβα. Τι σημαίνει να έχεις φίλο που δεν είναι άνθρωπος; Πώς αφήνεις κάτι γυμνό από υπόσταση να ντύσει το συναίσθημά σου με λέξεις που δεν είναι δικές σου; Και κυρίως, να βάλει τάξη στο χάος της καρδιάς σου με tips του στυλ «ώριμη αποδέσμευση», χωρίς να ακούσεις το old time classic «ξύπνα και ξέχνα τον κόπανο! Δεν σου κάνει. Είσαι γελοία!».

Διαβάστε ακόμη: Το dress code των ελληνίδων παρουσιαστριών: Από μένα είναι όχι

Δεν είναι μόνο η φίλη η καρδιακή. Είναι πολλές και πολλοί ανάμεσά μας. Όπως ο άντρας στο μετρό που πληκτρολογεί βιαστικά: «Με πονάει το κεφάλι μου. Είναι από το άγχος ή να τρομάξω;». Η κοπέλα στο δωμάτιο με τα κλειστά παντζούρια που γράφει: «Η ψυχολογία μου είναι στα πατώματα. Δώσε λύση στα αδιέξοδά μου». Ο νεαρός στο καφέ που ανεβάζει το βιογραφικό στο chat και ρωτάει: «ποια δουλειά να πάρω και ποια να αφήσω;». Είναι δεκάδες, εκατοντάδες, χιλιάδες, σχεδόν άπειροι όσοι ζητούν καθοδήγηση από μια μηχανή που τείνει να υποκαταστήσει τους πάντες όλους: τον γιατρό, τον ψυχοθεραπευτή, τον κολλητό, τον εξομολόγο, τον γκουρού, τον ίδιο μας τον εαυτό.

Διαβάστε ακόμη: Νόμιμος και ευθύς;

Οι αριθμοί σοκάρουν. Σχεδόν οι μισοί Αμερικανοί που ψάχνουν ταίρι στα dating apps έχουν μετατρέψει το bot σε προσωπικό γραφιά της καρδιάς τους, ζητώντας του να περιγράψει ποιοι είναι, τι τους αρέσει και τι αναζητούν. Σαν να φωνάζεις σεφ για να σου βράσει μακαρόνια. Τέσσερις στους δέκα της Gen Z το χρησιμοποιούν για να τους συντάξει το… μήνυμα του χωρισμού, ενώ ένας στους τέσσερις νέους το ’χει τερματίσει δηλώνοντας πως θα μπορούσε να «ερωτευτεί» μια μηχανή. Και σαν να μην έφτανε αυτό, οκτώ στους δέκα ενήλικες ζητούν από το ρομπότ να βγάλει διάγνωση για τα συμπτώματά τους, θεωρώντας τις απαντήσεις του… «χρήσιμες και αξιόπιστες». Μέχρι που ένας στους πέντε την πατάει κανονικά, ακολουθώντας λάθος ιατρική συμβουλή. Κι εκεί ο Dr. Chat, αντί για σωτήρας, σε στέλνει στα επείγοντα• κι αν βγεις ζωντανός, σου λέει απλώς «συγγνώμη».

Συγγνώμη, αλλά όλο το έργο είναι λάθος από την αρχή, κάτι που επιβεβαιώνει πρόσφατη έρευνα που δημοσιεύτηκε στο Harvard Business Review και παρουσιάστηκε από το Forbes. Οι περισσότεροι χρήστες δεν στρέφονται πια στο chatbot για επαγγελματικές εργασίες, δημιουργία περιεχομένου ή ανάλυση δεδομένων, αλλά για κάτι πολύ πιο προσωπικό: ψυχοθεραπεία, συντροφικότητα και καθοδήγηση ζωής.

Μέσα σε δύο μόλις χρόνια, το εργαλείο που λανσαρίστηκε ως «παραγωγικός βοηθός» μετατράπηκε σε υποκατάστατο φίλου και θεραπευτή.

Κι αυτή είναι η πιο ανησυχητική εικόνα: μια μηχανή χωρίς εμπειρία, χωρίς ενσυναίσθηση, χωρίς καμία προσωπική ιστορία αναλαμβάνει ρόλους που παραδοσιακά ανήκαν στις πιο βαθιές μας σχέσεις. Τι σημαίνει αυτό; Ότι η μοναξιά έχει γιγαντωθεί κι εμείς είμαστε πρόθυμοι να τη γιατρέψουμε με προχειρομπαλώματα.

Ένα παράθυρο διαλόγου που αναβοσβήνει στην οθόνη έχει γίνει η καινούρια μας παρηγοριά, η νέα μας εξάρτηση. Και όπως κάθε εξάρτηση, δεν μπορεί παρά να μας οδηγήσει στην καταδίκη. Γιατί; Γιατί σταθερά και μεθοδικά μας αποκόβει όχι μόνο από τον έξω κόσμο αλλά και από το μέσα μας: τόσο το νιονιό όσο και την ψυχή. Δεν το αφήνεις το πολύτιμο (το νιονιό) να σκεφτεί, να πιεστεί, να αναλογιστεί, να στριμωχτεί, να παγιδευτεί σε αδιέξοδα που θα το βγάλουν σε νέους δρόμους. Δεν την αφήνεις την παντοδύναμη (την ψυχή) να πονέσει, να ματώσει, να παλέψει, να πέσει και να σηκωθεί, να ανοίξει παράθυρα παρέα με άλλες. Αντί γι’ αυτό την εγκλωβίζεις σε ένα fast food συναισθημάτων, έτοιμο, πρόχειρο, χλιαρό, μετατρέποντας την από κυρία του εαυτού της σε δουλικό μιας μηχανής.

Ξέρεις κάτι φίλη μου; Η ζωή δεν είναι data. Είναι όλα αυτά τα χαοτικά, ανεπεξέργαστα, ανθρώπινα πράγματα. Είναι λάθη, σιωπές, γέλια, κραυγές, άβολες στιγμές, απαντήσεις που αργούν ή που για κάποιο συμπαντικό λόγο δεν έρχονται ποτέ. Είναι τηλέφωνα που δεν σηκώνονται, φίλοι που κουράζονται να σε ακούνε αλλά σε αγαπούν, αλήθειες που πρέπει να ειπωθούν από χείλη θνητά, μοίρασμα αληθινό, σκούντημα τόσο δυνατό που καλό είναι να σε ρίξει κάτω για να ξανασηκωθείς αλλιώς. Για όλα αυτά, και για άλλα τόσα, κλείσ’το λοιπόν το ρημάδι και σταμάτα να κρεμιέσαι από οθόνη σε οθόνη, κι από chatbot σε chatbot, ζητώντας λύσεις, χρησμούς, οδηγίες και επιβεβαιώσεις. Κι αν δεν σου σηκώσω το τηλέφωνο στις τρεις τα ξημερώματα για να στολίσουμε παρέα τον… τρισκατάρατο, θυμήσου απλώς τα λόγια του Ρουμί: «Μην περιπλανιέσαι από δωμάτιο σε δωμάτιο, κυνηγώντας το διαμαντένιο κολιέ. Είναι ήδη γύρω από τον λαιμό σου!»

Photo credit: @lilmiquela/IG – Influencer AI – Creative: Ανδρέας Κωστόπουλος